Разница в объеме концепта «женщина» в русском и казахском языках (на примерах употребления в полиязычной прессе Казахстана). "Әйел" деген концептінің орыс және қазақ тілдердегi тұжырымы (Қазақстанның көптiлдi баспасөзінің мысалдарында).
Ключевые слова:
женщина, концепт, лингвокогнитология, пресса, Казахстан, әйел, баспасөз, Қазақстан,Аннотация
В статье представлен подробный анализ концепта «женщина» в русском и казахском языках. Дана полная номинативная парадигма слов, где охарактеризованы все зоны. Приведены иллюстративные примеры использования концепта в полиязычных, в частности, русско-казахских, общественно-политических газетах. В конце статьи даны прогнозы развития номинативной активности данных слов и потенциальное сужение/расширение границ концепта в двух вышеозначенных языках. При написании данной статьи использо- вался материал, как лексикографически зафиксированный (статика), так не отраженный в словарях, но активно применяющийся в современных казахстанских масс-медиа (динамика). На основе полученных данных сделан вывод о разном месте женщины в когнитивном (ментальном) пространстве носителей русского и казахского языков. Мақалада "әйел" концептісі орыс және қазақ тiлдерiнде толық кѳрсетiлдi. Сѳздің толық номинативтiк парадигмасы берiлген. Концептінің қолдануының көрнектi мысалдары кѳп-тiлдi, дербес жағдайда орысқазақ, қоғамдық-саяси газеттерде келтiрiлген. Мақаланың соңында номинативтiк белсенділік және концепттiң шекараларын тарылу/кеңейту жоғарыда айтылған тiлдердiң дамуының болжамдары берiлдi. Мақалада лексикографиялық талдау жазып алынған да және сөздiктердегi әлi де қазiргi қазақстандық массмедиада қолданылатын материалды пайдаланды. Алған мәлiметтердi негiзде орыс және қазақ тiлдерiнiң сақтаушыларын когнитивтi (тiл) кеңiстiгi әйел әр түрлi орыны туралы қорытынды шығарған.Библиографические ссылки
1 Колесов В.В. Концепт культуры: образ – понятие – символ // Вестник Санкт-Петербургского университета, 1992, Серия 2. – Вып. 3. – № 16. – С. 30-40.
2 Степанов Ю.С. Константы. Словарь русской культуры. – М.: Языки русской культуры, 1997. – 824 с.
3 Козлова И. Е. Национальная специфика языка как объект лингвистического исследования // Актуальные проблемы
русистики: Сб. статей / под ред. Т.А. Демешкиной. – Томск: изд-во Том. ун-та, 2000. – С. 59-65.
4 Лопатин В.В. Толковый словарь современного русского языка. – М.: Эксмо, 2011. – 928 с.
5 Даль В.И. Толковый словарь живого великорусского языка: в 4-х т. – Т.1 / под ред. проф. И.А. Бодуэна де Куртенэ.– М.: ТЕРРА, 2000. – 1743 с.
6 Толковый словарь русского языка: в 3-х т. – Т.1 / под ред. проф. Д.Н. Ушакова. – М.: Вече, Мир книги, 2001. – 704 с.
7 Қазақ әдеби тілінің сөздігі. Он бес томдық / Құрас. Ғ. Қалиев, С. Бизақов, О. Нақысбеков және т.б. 2-том. – Алматы:
Арыс, 2006. – 744 бет.
8 Бирих А.К., Мокиенко В.М., Степанова Л.И. Словарь русской фразеологии. Историко-этимологический справочник.
– СПб.: Фолио-Пресс, 2001. – 704 с.
9 Қазақ мақал-мәтелдерi – Казахские пословицы и поговорки / Құраст. және ауд. М. Аққозин – Алматы: Алматыкiтап,
2007. – 272 бет.
10 Әлпейісова К. Мағналас мақал-мәтелдердің, қанатты сөздердің қазақша орысша және орысша-қазақша сөздігі.
– Астана: Аударма, 2006. – 168 бет.
11 Александрова З.Е. Словарь синонимов русского языка / под ред. Л.А. Чешко. – М.: Русский язык, 1986. – 600 с.
12 Бизақов С. Синонимдер сөздігі. – Алматы: Арыс, 2007. – 640 с.
13 Ожегов С.И. Словарь русского языка. Около 53 000 слов. Изд. 7-е, стереотип. – М.: Сов. Энциклопедия, 1968. – 900 с.
14 Толково-энциклопедический словарь. – СПб.: Норинт, 2006. – 2144 с.
15 Тихонов А.Н. Словообразовательный словарь русского языка. – М.: Астрель: АСТ, 2003. – 860 с.
16 Словарь морфем казахского языка. Мусатаева М.Ш. – Алматы: Print-S, 2006. – 352 с.
17 Қазақ тілінің диалектологиялық сөздігі. – Алматы: Ғылым, 1996. – 200 б.
18 Словарь сочетаемости слов русского языка / Ин-т рус.яз. им. А.С. Пушкина; Под ред. П.Н. Денисова,
В.В. Морковкина. – 2-е изд., испр. – М.: Рус.яз., 1983. – 688 с.
19 Русско-казахский словарь / под общей ред. члена-кор. Академии наук КазССР, д.ф.н., проф. Мусабаева Г.Г. I том.
– Алматы: Главная редакция Казахской советской энциклопедии, 1978. – 577 с.
20 Национальный корпус русского языка [Электронный ресурс] – Режим доступа: [http://www.ruscorpora.ru/index.html]
[11.02.2014 15:45].
21 Частотный словарь русского языка. – М.: Рус.яз., 1977. – 936 с.
22 Шанский Н.М., Иванов В.В., Шанская Т.В. Краткий этимологический словарь русского языка. – М.: Изд-во
министерства просвещения РСФСР, 1961. – 402 с.
23 Скворцов Л.И. Большой толковый словарь правильной русской речи. – СПб.: ДИЛЯ, 2006. – 1136 с.
2 Степанов Ю.С. Константы. Словарь русской культуры. – М.: Языки русской культуры, 1997. – 824 с.
3 Козлова И. Е. Национальная специфика языка как объект лингвистического исследования // Актуальные проблемы
русистики: Сб. статей / под ред. Т.А. Демешкиной. – Томск: изд-во Том. ун-та, 2000. – С. 59-65.
4 Лопатин В.В. Толковый словарь современного русского языка. – М.: Эксмо, 2011. – 928 с.
5 Даль В.И. Толковый словарь живого великорусского языка: в 4-х т. – Т.1 / под ред. проф. И.А. Бодуэна де Куртенэ.– М.: ТЕРРА, 2000. – 1743 с.
6 Толковый словарь русского языка: в 3-х т. – Т.1 / под ред. проф. Д.Н. Ушакова. – М.: Вече, Мир книги, 2001. – 704 с.
7 Қазақ әдеби тілінің сөздігі. Он бес томдық / Құрас. Ғ. Қалиев, С. Бизақов, О. Нақысбеков және т.б. 2-том. – Алматы:
Арыс, 2006. – 744 бет.
8 Бирих А.К., Мокиенко В.М., Степанова Л.И. Словарь русской фразеологии. Историко-этимологический справочник.
– СПб.: Фолио-Пресс, 2001. – 704 с.
9 Қазақ мақал-мәтелдерi – Казахские пословицы и поговорки / Құраст. және ауд. М. Аққозин – Алматы: Алматыкiтап,
2007. – 272 бет.
10 Әлпейісова К. Мағналас мақал-мәтелдердің, қанатты сөздердің қазақша орысша және орысша-қазақша сөздігі.
– Астана: Аударма, 2006. – 168 бет.
11 Александрова З.Е. Словарь синонимов русского языка / под ред. Л.А. Чешко. – М.: Русский язык, 1986. – 600 с.
12 Бизақов С. Синонимдер сөздігі. – Алматы: Арыс, 2007. – 640 с.
13 Ожегов С.И. Словарь русского языка. Около 53 000 слов. Изд. 7-е, стереотип. – М.: Сов. Энциклопедия, 1968. – 900 с.
14 Толково-энциклопедический словарь. – СПб.: Норинт, 2006. – 2144 с.
15 Тихонов А.Н. Словообразовательный словарь русского языка. – М.: Астрель: АСТ, 2003. – 860 с.
16 Словарь морфем казахского языка. Мусатаева М.Ш. – Алматы: Print-S, 2006. – 352 с.
17 Қазақ тілінің диалектологиялық сөздігі. – Алматы: Ғылым, 1996. – 200 б.
18 Словарь сочетаемости слов русского языка / Ин-т рус.яз. им. А.С. Пушкина; Под ред. П.Н. Денисова,
В.В. Морковкина. – 2-е изд., испр. – М.: Рус.яз., 1983. – 688 с.
19 Русско-казахский словарь / под общей ред. члена-кор. Академии наук КазССР, д.ф.н., проф. Мусабаева Г.Г. I том.
– Алматы: Главная редакция Казахской советской энциклопедии, 1978. – 577 с.
20 Национальный корпус русского языка [Электронный ресурс] – Режим доступа: [http://www.ruscorpora.ru/index.html]
[11.02.2014 15:45].
21 Частотный словарь русского языка. – М.: Рус.яз., 1977. – 936 с.
22 Шанский Н.М., Иванов В.В., Шанская Т.В. Краткий этимологический словарь русского языка. – М.: Изд-во
министерства просвещения РСФСР, 1961. – 402 с.
23 Скворцов Л.И. Большой толковый словарь правильной русской речи. – СПб.: ДИЛЯ, 2006. – 1136 с.
Загрузки
Опубликован
2015-10-19
Выпуск
Раздел
Молодые авторы
