Художественное изображение гробницы низами Гянджеви в азербайджанской литературе. Низами Гянджев табытының Әзірбайжан әдебиетінде көркемдік бейнеленуі.

Авторы

  • A. G. Mukhtarov Гянджинское отделение Национальной академии наук Азербайджана, г. Баку

Ключевые слова:

низами Гянджеви, степь шейха, гробница, мавзолей, рубаи С.А. Ширвани о низами Гянджеви, Низами Гянджеви, шейх даласы, табыт, кесене, С.А. Ширванидің Низами Гянджеви туралы рубаилары,

Аннотация

В статье рассказывается о художественном изображении гробницы низами в азербайджанской литературе. Как выдающийся корифей слова Азербайджана низами Гянджеви по изучению произведений находится в первых рядах нашего литературоведения, так и по упоминанию литературной личности в художественных произведениях является объектом исследования. В азербайджанской поэзии изображение образа низами Гянджеви, воспевание его личности проявило себя до ХХ века. В литературе XIX века выявляются отличительные от средневековой поэзии черты памяти низами Гянджеви. Если в средневековых произведениях акцентировалась духовная жизнь низами Гянджеви, его вечная жизнь как наставника поэтов, в XIX веке впервые было с сожалением отмечено равнодушие к памяти низами Гянджеви, что было присуще творчеству Сеид Азима Ширвани. В поэзии ХХ века литературный облик низами Гянджеви оживляется яркими красками, неоднократно заводилась речь о вечности словесного мира поэта. Самыми часто встречаемыми в прессе и книгах темами были упоминание низами Гянджеви как мастера- корифея, медитации перед гробницей поэта, вековое забвение и разрушение гробницы, благоустройство могилы, впечатления перед памятником низами Гянджеви, служение низами Гянджеви национальному мышлению и пр. В современном литературном процессе даже музей низами Гянджеви вошел в нашу литературную историю как художественный образ. Мақалада Низами табытының Әзірбайжан әдебиетінде көркемдік тұрғыда бейнеленуі туралы баяндалады. Әзірбайжан көркем сөзінің хас шебері ретінде низами Гянджеви шығармаларының зерттелуі жағынан әдебиеттануда алдыңғы орында тұр. Ал көркем шығармаларда әдеби тұлға ретінде есте қалдыру жағынан зерттеу нысанына айналуда. Әзірбайжан поэзиясында Низами бейнесін жасаған сөз шеберлеріне, Низами Гянджеви тұлғасын жырлауға XX ғасырға дейін мән беріле бастады. XIX ғасыр әдебиетінде Низами Гянджевидің орта ғасыр поэзиясындағы әдеби бейнесінің негізгі ерекшеліктері анықтала бастайды. Егер орта ғасыр шығармаларында Низами Гянджевидің ақындардың ұстазы ретіндегі рухани өміріне ерекше мән берілсе, XIX ғасырда Сеид Азим Ширванидің шығармашылығында Низамиді есте қалдыруда салғырттық бар екендігін алғаш рет өкінішпен айтылады. XX ғасыр поэзиясында низами Гянджевидің әдеби бейнесі айқын да анық бояулармен жанданып, ақынның сөз әлеміндегі мәңгілігі жөнінде қайта-қайта әңгімелене бастады. Баспасөзде және кітаптарда ең көп ұшырасатын тақырыптар – Низами Гянджевиді көркем сөздің қайталанбас көсемі ретінде еске алу, ақын табыты алдында бас ию, табытының бұзылып, сан ғасыр бойы ұмытылуы, бейітінің хал-жағдайы, Низами ескерткішінен алған әсерлер, оның ұлттық санаға қосқан үлесі, тағы басқалар еді. Осы заманғы әдеби үдерісте тіпті Низами Гянджевидің мұражайы әдебиетіміз тарихына көркем бейне ретінде еніп отыр.

Библиографические ссылки

1 Расулзаде М. Э. Низами. – Анкара, 1951.
2 Араслы Г. Новый документ о фундаментенизами // Литература
и искусство. – 25 февраля 1983.
3 Сеидзаде А. А. Переводы низами на азербайджанский язык // низами Гянджеви. – Баку,1947. – 125 с.
4 низами Гянджеви. Библиотека азербайджанской классической
литературы. – IV том. – Баку, 1985. – 398 с.
5 Гошгарлы О. Встреча (низами. Отрывок из поэмы) // «Кировабадский
большевик ». – 13 января 1941 г. – № 11. – С. 4.
6 О. Г. Могила великого поэта // «Литературная газета». – 27 сентября
1940 г. – № 29 (244). – С. 3.
7 Алаббас Мюзниб. Шейх низами (перед гробницей) // «Наука». – 3 ноября 1990. – С. 4.
8 Нахматова К. Повесть Аббаскулу-ага Бакиханова «Китаби-Аскария». – Баку,2013.
9 Гусейнов С. Сеид Азим Ширвани. – Баку,1987.
10 Кочарли Ф. История азербайджанской литературы.– Баку, 1978.
11 Аллахвердиева З. Эволюция и развитие низамиведения
в Азербайджане (40-е годы XX века). – Баку,2007.
12 Джафар А. Перед памятником низами // Кредо. – 15 октября
2011 г. – С. 6.
13 Асираддин Ахсикати. Гасида во хвалу низами // «Литература
и искусство ». – 8 июля 1983. – С. 7.

Загрузки

Опубликован

2015-10-19