Тұрмағамбет шығармаларындағы «кеуіл» сөзінің қолданысы. Применение слова «кеуил» в произведениях Турмаганбета

G. A. Tuyakbaev

Авторы

G. A. Tuyakbaev Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті

Ключевые слова:

ақын, дүниетаным, психологизм, иман, ғылым, поэт, мировозрение, духовность, наука

Аннотация

Аталмыш мақалада қазақ әдебиеттану ғылымында суреткер шығармашылығын зерттеген ғалымдар еңбектері мен пікірлері салыстырмалы түрде беріледі. Сонымен бірге ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиетінде өзіндік орны бар ақынның бірі – Тұрмағамбет Ізтілеуұлының шығармашылығы талданады. Сыр сүлейінің суреткерлік таланты мен шеберлігін, ақындық-азаматтық мұратын танытатын ең сүбелі туындылары ұзақ жылдар оқырман назарынан да, ғалымдар назарынан да тыс қалып келгендігі, ақынның адамның жан дүниесі, ішкі әлемі, психологиялық иірімдері туралы сөз еткен өлеңдеріндегі көңіл аударар бір нәрсе оның «кеуіл» сөзін жиі қолданып, оған аса мән бере қарауын зерттеуге өзек еткен. Бұның мәні исламның ең басты және негізгі ерекшелігі – иман, имандылық деп түсінген ақын дүниетанымында жатқандығын дәлелдейді. Осы «иман», «имандылық» ұғымының мәні мен маңызына терең түсініктеме береді. В вышесказанной статье, останавливаясь на трудах по изучению поэтического мастерства казахского литературоведения, анализируется доля имеющего особое место в казахской литературе в xx веке Турмаганбета Изтлеуулы. Речь идёт о трудах, показывающих поэтический талант и мастерство, поэтический идеал «Сыр сүлейі». Вместе с тем говорится о применении слова «Кеуил» в стихах, описывающих душевное состояние, внутренний мир, психологический портрет поэта. Даётся комментарий таким понятиям, как вера и гуманность.

Библиографические ссылки

1 Тілешова Қ. Поэтикалық тіл және стиль. – Астана: Зерде, 2007.
2 Винокур Г.О. Избранные работы по русскому языку. – Москва: Учпедгиз, 1959.
3 С. Меһмет. Ғылымхал (Исламның бес парызы), Өңдеп толықтырып, қазақшаға аударған Халифа Алтай. – Істанбұл, 1991.
4 Ізтілеуұлы Т. Шығармалары. – Алматы: Дешті Қыпшақ, 2007.
5 Құран Кәрім. Қазақша мағына және түсінігі. Аударған Халифа Алтай. – Сауд Арабиясы, 1991.
6 Жеменей И. Мұхаммед Хайдар Дулат тарихшы – қаламгер. – Алматы: Зерде, 2007.