ХХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ романдарын зерттеудің өзекті мәселелері. Актуальные проблемы исследований казахских романов во второй половине ХХ века

Аннотация

Мақалада ХХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ әдебиетін, оның ішінде қазақ романдарын зерттеудің бағыт-бағдарлары айқындалады. 1950-90 жылдары роман қазақ әдебиетіндегі шығар­ машылықтың жетекші жанрына айналды. Сондықтан да роман жанрының зерттелуі әдебиетіміздің даму бағытын, бағдар-өрісін, әлемдік әдебиеттегі орнын айқындаудың басты белгісі болып табыла­ ды. Қазақ романдарындағы көркемдік-идеялық ізденістерді адам мен қоғам қатынасы, адам мен табиғат байланысынан іздестіру, адамның еркіндік болмысына қатысты авторлық ұстанымды көр­ кемдік шешім арқылы тану жолдарын айқындау мақаланың басты мақсаты. Сонымен бірге кеңес­ тік кезеңдегі қазақ романдарының ішкі болмысындағы тәуелсіздік жолындағы күрескерлік рухты азаматтық тұлғаның ішкі әлемі арқылы ашып көрсетудегі жазушы шеберлігінің жаңашыл көркемдік ізденістерін жүйелі түрде талдап көрсету бүгінгі әдеби зерттеу талабы екендігі айқындалған. Қазақ романдарындағы жалпы адамзаттық мәселелер көрінісін қазіргі таңдағы адамның рухани әлеміне қатысты қарастыруды да зерттеу әдіснамасының біріне айналдыру қажеттілігі де атап көрсетілген. Жалпы мақалада ХХ ғасырдың 50-90 жылдарындағы қазақ романдарына өзек болған тәуелсіздік идеясы көтерілуінің өмірдегі шынайы себептері мен көркемдік шешімдерін терең талдау арқылы та­ нып-білу бүкіл әдеби шығармашылықтағы ұлттық идея бейнеленуінің мәні мен жаңашыл сипатын айқындаудың нақты жолы екендігі ғылыми тұжырымдалған. В статье рассматривается казахская литература второй половины ХХ века, в частности, в каком направлении развиваются исследования казахских романов. В 1950-90-х годах роман был наиболее актуальным жанром в казахской литературе. Поэтому изучение типологии жанра «роман» яв­ляется главной проблемой казахского и мирового литературоведения. Целью этой статьи является раскрытие авторского решения в романе: как в казахских романах формируется творческий комплекс идей, характеризующих связь между человеком и социумом, между человеком и природой, а также отношение человека к свободе. В произведениях казахской литературы автор раскрывает внутренний мир субъекта, показывает зарождение тяги к независимости в советские времена, и эта тенденция характеризует новые творческие возможности писателя. В современных казахских романах крупным планом показываются общие проблемы человечества и духовные качества лич­ ности в сложное для нас время. В этой статье сконцентрированы общие варианты решения данной художественной задачи. В 50-90-х годах ХХ века в казахской литературе сохраняла актуальность проблема независимости народа. Уровень художественного решения этих проблем в литературных произведениях влияет на сознание субъекта – читателя данной литературы.