Әскери әдебиеттегі қаһармандық тұлға- әдеби кейіпкер. Героическая личность и литературный герой в военной литературе.

Аннотация

Мақалада қазақ әскери әдебиетінің қалыптасу және даму үдерісіндегі жазушы Бауыржан Момышұлы шығармашылығының орны әдеби- танымдық талдау арқылы жан-жақты қарастырылған. Б. Момышұлының қазақ әскери прозасының көшбастаушысы, әскери әдебиеттің қазақ әдебиетінде өркен жаюына елеулі еңбек сіңірген шығармашылық тұлға екендігі жазушының басты көркем шығармаларының тақырып нақтылығы, жанрлық ерекшелігі, көркемдік құбылыстары идеялық- көркемдік ерекшелігі арқылы айқындалған. Негізінен шығармалары екінші дүниежүзілік соғыстан арқау ететін жазушы шығармаларындағы соғыс және адам болмысы, тарихи тұлға және әдеби кейіпкер, соғыстағы адам психологиясына байлау, соғыстағы өмір шындығы және көркемдік шындық, өмір деректері және көркемдік шешім мәселелерін жеткізеді. Б. Момышұлының жазушылық шеберлігі негізінен оның «Москва үшін шайқас» романы көркемдік тұрғыдағы әдеби талғам, таным талаптары бойынша ашылған. Сонымен қатар Б. Момышұлының соғыс тақырыбына арналған шығармаларындағы әдеби дәстүр және жаңашылдық мәселелері де назарға алынған. Б. Момышұлы шығармаларының әскери әдебиетте өзіндік дәстүр қалыптастыруы нақты мысалдар арқылы көрсетілген. Жалпы алғанда, Б.Момышұлының жаңашылдық шеберлігінің көптеген қырлары ашылып, оның қазақ әдебиетіндегі өзіндік орны бар аса көрнекті жазушы екендігі әскери тақырыптағы шығармалары арқылы дәлелденген. В статье проводится литературоведческий анализ творчества писателя Бауыржана Момышулы и всесторонне исследуются его роль и значение в становлении и развитии казахской военной литературы. На основе анализа авторской тематики, жанрового и идейно-художественного своеобразия, художественно-выразительных средств произведений писателя определяются особенности творческой личности Б.Момышулы как ярчайшего представителя казахской военной прозы, внесшего значительный вклад в процветание казахской литературы. Отмечается своеобразие авторских художественных решений в произведениях Б.Момышулы на военную тематику, в частности, умелое использование документа, мастерское включение его в сюжет, психологический показ фронтовой реальности, позволившие автору глубже осмыслить героический характер героев войны. Писательское мастерство Б.Момышулы особенно ярко проявляется в романе «За нами Москва» с позиции художественного вкуса и требований литературного искусства. Кроме того, акцентируется внимание на проблемах литературной традиции и новаторства в произведениях Б.Момышулы, посвященных военной тематике. На конкретных примерах доказывается и прослеживается влияние творчества Б.Момышулы на развитие казахской военной литературы и формирование авторской традиции. На примере анализа произведений Б.Момышулы на военную тематику выявляются многогранность писательского таланта, новаторское мастерство писателя и определяется его место в казахской литературе.