Лексические репрезентации концепта «тоска» через признаки земли. “Сағыныш” концептін жер белгілері арқылы лексикалық қайта таныстыру (репрезентациялау)

Аннотация

Научное исследование посвящено изучению проблемы лексических репрезентаций концепта «тоска» с позиции семантико-когнитивного подхода. Новизна исследования заключается в описании когнитивной модели лексико-семантического поля концепта «тоска» через признаки земли, что отражает исследуемый концепт в языковом сознании носителей языка. С целью получить доступ к содержанию концепта как мыслительных единиц установлен смысловой объем концепта по следующей схеме: прямые номинации концепта (ключевое слово-репрезентант концепта, которое избирается исследователем в качестве имени концепта и имени номинативного поля, и его системные синонимы); производные номинации концепта (переносные, производные); контекстуальные синонимы; окказиональные индивидуально-авторские номинации; метафорические номинации; устойчивые сравнения с ключевым словом; образные концептуальные признаки, которые характеризуют концепт; художественные тексты, раскрывающие содержание концепта, которые свидетельствуют о том, что признаки земной стихии, представленные лексической синонимией, наиболее точно отражают эмоции и структурируют языковое сознание человека. Ғылыми зерттеу “сағыныш” концептін лексикалық қайта таныстыру (репрезентациялау) проблемаларын семантика-когнитивті тәсілі позициясынан зерттеуге арналған. Зерттеудің жаңалығы – онда “сағыныш” концептінің когнитивті үлгісінің лексика-семантикалық өрісін жер белгілері арқылы тіл иесінің тіл санасындағы зерттеудегі концептін көрсету болып табылады. Концептінің мағынасына ойлағыштық бірліктер ретінде мүмкіндік алу мақсатымен келесі сызбанұсқа бойынша концептінің мағыналы көлемі белгіленген: концептінің тура номинациясы (концептінің аты ретінде зерттеуші таңдайтын және номинативті өрістің аты, және оның жүйелі синонимдері); концепттің туынды номинациялары (тасымалды, туынды); контекстуалды синонимдер; окказионалды жеке-авторлық номинациялар; ауыспалы (метафорлық) номинациялар; негізгі сөзбен тұрақты салыстырмалар; концептіні сипаттайтын бейнелі концептуалды белгілер; лексикалық синонимия арқылы көрсетілген жер сұрапылы белгілері эмоцияларды ең нақтырақ көрсетіп, адам баласының тіл санасын құрылымдайтын концептінің мағынасын ашатын көркем мәтіндер.