Көркем шығарманың композициясын талдау.Анализ композиции литературного произведения

Аннотация

Мақалада көркем шығарманың барлық деңгейлерін ұйымдастыратын композициялық тәсілдер мен композициялық құрылым мәселесі қарастырылады. Композицияның екі функциясы: оның көркем пішіннің құрылымы ретінде мәтіндегі элементтерін, құрамдас бөліктерін белгілі бір тәртіппен, рет-ретімен, жүйелі ұйымдастыруы және сол образдарды орналастыру арқылы белгілі бір көркемдік мағына жүктеуі әдеби туындыларды талдау барысында мысалдармен дәлелденеді. Көркем шығарма құрылымын талдауда оның алуан түрлі қырларын: суреттелетін оқиғалардың орналасуын (сюжет композициясын), кейіпкерлер жүйесі мен олардың арақатынасын, заттық-психологиялық болмысты беру, бейнелеу ерекшеліктерін (портрет, пейзаж, ішкі көрініс, диалог, монолог), баяндау тәсілдерінің динамикасын, тілдік бірліктердің сабақтастығын назардан тыс қалдырмау қажеттілігі негізделеді. Сонымен қатар мақалада композициялық тәсілдер: қайталау, күшейту, қарама-қарсы қою, монтаж, т.б. мәселелер көркем туынды негізінде айқындалады. Статья посвящена проблеме анализа композиции и композиционных приемов. На примере литературных произведений рассматриваются две функции композиции как структуры художественной формы, функция – "держать" элементы целого, делать целое из отдельных частей и вторая функция – самим расположением и соотношением образов произведения выражать некоторый художественный смысл. Без обдуманной и осмысленной композиции невозможно создать полноценное художественное произведение. Композиция охватывает собой всю художественную форму произведения и организует ее, действуя, таким образом, на всех ее уровнях. В статье рассматриваются композиция образной системы, композиция художественной речи произведения, организация речевой ткани и повествования, композиция сюжета и внесюжетных элементов, а также основные композиционные приемы, как повтор, усиление, противопоставление, монтаж.