Мифопоэтика романа Ф. Сологуба «Мелкий бес». Ф. Сологубтың «Мелкий бес» романының мифопоэтикасы

Аннотация

В статье исследуется мифопоэтический подтекст романа Ф. Сологуба «Мелкий бес». Система образовперсонажей романа рассматривается на стыке реально-бытовой и мифологической планов повествования. В ней раскрываются два плана повествования – мифологический и реально-бытовой, – отражаясь друг в друге, как в зеркале, одновременно и противопоставлены и странным образом объединены через сложную систему соответствий. Такое построение углубляет смысловую перспективу романа, тем самым усложняя его и подключая к мощному контексту мифологической образности. Литература XX века постоянно обращается к мифологии как источнику сюжетных, мотивных построений художественных текстов, мощному и неисчерпаемому поставщику вечных тем, образов, символов. Возрождение интереса к мифу, рассматриваемое после эпохи романтизма, началось именно в символизме, причем художники-символисты не только опирались на миф как на первоисточник в своем творчестве, не просто черпали идеи и образы из богатейшего арсенала мифопоэтического наследия, но и сами активно мифологизировали окружающую действительность, придавая мифический ореол некоторым фактам своей биографии, возводя конкретно-бытовые реалии своего времени в статус мифа. При этом у каждого представителя символизма было «свое» специфическое отношение к мифологии, «свое» мифопоэтическое мировидение. Мақалада Ф. Сологубтың «Мелкий бес» романының мифопоэтикалық астары қарастырылады. Романның бейнелілік-кейіпкерлік жүйесі әңгімелеудің шынайы-тұрмыстық және мифологиялық жоспарының түйі- суінде қаралады. Мақалада әңгімелеудің екі жақты – мифологиялық және шынайы-тұрмыстық жоспары ашылады, олар бір-бірінен көрініс таба отыра, бірмезгілде қарама-қарсы да қойылады, сонымен қатар күрделі сәйкестік жүйесі арқылы біріктіріледі де. Мұндай құрылым романның мағыналық болашағын тереңдетуімен oны күрделендіре түседі және мифологиялық бейненің мықты мәнмәтініне енгізеді. XX ғасырдағы әдебиеттегі көркем мәтіндердің сюжеттік, сарындық құрылымының көзі ретінде, мәңгілік тақырыптар, бейнелер, символдарды таратушы ретінде мифологияға үнемі жүгінеді. Романтизм дәуірінен кейінгі қарастырылған мифке деген қызығушылықтың жаңғыруы символизмде басталды, суретші-символистер өзінің шығармашылығында мифке тек қайнар көзі ретінде ғана сүйене отырмай, мифопоэтикалық мұраның бай қазынасынан ойлар мен бейнелер алып қана отырмай, өздері өмір сүріп отырған кезді мифтендіріп, өздерінің өмірбаянының кейбір деректеріне мифтік сипат берген, өз заманының нақты-тұрмыстық шындығын миф дәрежесіне көтере білген. Сонымен бірге символизм ағымының әрбір өкілінің мифологияға деген «өзіндік» көзқарасы, «өзіндік» мифопоэтикалық дүниетанымы болған.