«Құтты біліктегі» тұрақты тіркестердің қолданылуы мен семантикалық ерекшелігі. Употребление и семантические особенности устойчивых выражений в «Кутадгу билиг»
45 115
Ключевые слова:
тұрақты тіркес, ғылыми сипаттама әдісі, тарихи-салыстырмалы әдіс, контекстік әдіс, жүйелеу әдісі, құрылымдық-семантикалық әдіс, семантикалық ерекшелік, тілдік табиғат, устойчивые выражения, описательный метод, историко-сравнительный метод, контекстный меАннотация
Мақалада ХІ ғасырдың жұлдызды шығармаларының бірі – Жүсіп Баласағұнның «Құтты білік» дастанындағы тұрақты тіркестердің қолданысы қаралады. Ғылыми сипаттама, жүйелеу, тарихи салыстырмалы, контекстік, құрылымдық-семантикалық әдістерді қолдану арқылы дастанның тілдік табиғаты анықталып, тұрақты тіркестердің семантикалық ерекшеліктері айқындалады. В данной статье рассматривается “Кутадгу Билиг” – поэма видного тюркского поэта, мыслителя и ученого Юсуфа Баласагуна (1017-1075). “Кутадгу Билиг” (“Благодатное знание”) – выдающееся произве- дение тюркоязычной литературы средневековья. Это – философское произведение, в котором анализируются смысл и значение человеческой жизни и определяются обязанности и нормы поведения человека в обществе. Поэма “Благодатное знание” Юсуфа Баласагуни является первым произведением классической тюрко- язычной литературы. Это произведение – не только политический трактат: поэма включает в себя сумму знаний по различным областям науки, культуры эпохи средневековья. В ней рассматриваются проблемы смысла жизни, предназначения человека, его места и роли в мире. Поэма содержит детали быта кочевников и охотничьего обихода, где встречаются изречения, пословицы и крылатые выражения. В статье рассматривается употребление устойчивых выражений в «Кутадгу Билиг». Научно описательными, историко-сравнительными, контекстными, систематизированными, структурно-семантическими методами был определен языковой характер дастана и выявлены семантические особенности фразеологизмов. Автор делает выводы о том, что устойчивые выражения в дастане являются особо важным фак- тором для развитии науки.Библиографические ссылки
1 Әдеби жәдігерлер. Жиырма томдық: 5-т.: Жүсіп Баласағұн. Құтты білік / Көне түркі тілінен аударып, алғы сөзі мен түсініктерін жазған А.Қ. Егеубаев. — Алматы: «Таймас» баспа үйi, 2007. — 536 б. — (Әдеби жәдігерлер).
2 Болғанбаев Ә., Қалиев Ғ. Қазіргі қазақ тілі лексикологиясы мен фразеологиясы. – Алматы: Санат, 1997. – 255 б.
3 История всемирной литературы. – М.: Наука. – Т. 2. – 201 с.
4 Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – Алматы: Ғылым, 1977.– 712 б.
5 Жүсіп Баласағұн. Құтты білік / Көне түркі тілінен аударып, алғы сөзі мен түсініктерін жазған А.Қ. Егеубаев. —
Алматы: Жазушы, 1986. – 616 б.
2 Болғанбаев Ә., Қалиев Ғ. Қазіргі қазақ тілі лексикологиясы мен фразеологиясы. – Алматы: Санат, 1997. – 255 б.
3 История всемирной литературы. – М.: Наука. – Т. 2. – 201 с.
4 Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – Алматы: Ғылым, 1977.– 712 б.
5 Жүсіп Баласағұн. Құтты білік / Көне түркі тілінен аударып, алғы сөзі мен түсініктерін жазған А.Қ. Егеубаев. —
Алматы: Жазушы, 1986. – 616 б.
Загрузки
Как цитировать
Atymtayeva М. К. (2015). «Құтты біліктегі» тұрақты тіркестердің қолданылуы мен семантикалық ерекшелігі. Употребление и семантические особенности устойчивых выражений в «Кутадгу билиг». Вестник КазНУ. Серия филологическая, 141(1-2). извлечено от https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/58
Выпуск
Раздел
Молодые авторы
