Term-artifact axiology

Abstract

Бұл мақалада лингвист ғалымдардың техникалық терминге деген көзқарастарының ретроспективті талдауы қарастырылып, аксиологиялық лингвистика аясында «темір жол» тілдік өрнектелетін тілдік құралдары қарастырылады. Антропоцентристік ұстанымға, сондай-ақ менталитетке, мәдениет пен тілге байланысты зерттелетін әрбір термин осы мақала авторларының көзқарасы
бойынша құнды фрагмент немесе техникалық дүние панорамасын көрсетеді. Терминнің денотативті мағынасын қарастыру арқылы сөзбе-сөз, таңбалану мен таңбадан тұратын белгі деңгейінде әлеуметтік-мәдени және тұлғалық бірлестіктерді (идеологиялық, эмоционалдық және
т.б.) көрсете отырып, оның коннотацияларын да сипаттайлады. Коннотациялар белгінің өзінен
емес, қоғамның таңбалаушыны да, таңбалауды да қолданып, мағына беруінен туындайды.
Терминдердің бұл номинативті мағыналары өздерінің аксиологиялық мағынасын көрсетеді және
сөздік бірлігі ретінде оқшау қолданыста субъектінің тілдік санасында объектіні немесе оның
белгіленген белгісін визуалды қабылдау процесінде ғана емес, сонымен қатар бағалау сипатын
жаңартады. соңғысы есту анализаторына әсер етіп, тиісті бағалау реакциясын тудырады. Бір
арнайы сөздің (контексте идея, категория, термин ретінде қарастырылатын) қолданылу процесін
зерттеу этимологиялық мағынаны талдау арқылы жүзеге асады. Зерттеу объектісі ретінде –
материалдық сфераның құраушы элементі ретінде қарастырылатын техникалық артефакт (кейбір
авторлардың пікірінше, өмір сүру кеңістігінің элементі) болып отыр. Зерттеу пәні техникалық
түсініктеме болып табылады артефакт өзінің әртүрлі өлшемдерінде (негізінен аксиологиялық
тұрғыдан). Артефактты білім беру қажеттіліктері үшін «енгізу» процесінде оның екі классикалық
интерпретация желісі арасындағы ықтимал байланысы бар (табиғи және жасанды түрде)
Түйін сөздер: артефакт, аксиология, құндылық, бағалау, әлеуметтік-мәдени және тұлғалық
ассоциациялар, коннотациялар, термин-концепция, термин-концепция, когнитивизм.