Қазақтың дәстүрлі әншілерін оқыту мәселелері. Проблемы обучения казахских традиционных певцов.

A. U. Kuzeubai

Авторы

A. U. Kuzeubai Казахская национальная академия искусств имени Т. Жургенова, г. Алматы

56 57

Ключевые слова:

қазақ музыкасы, дәстүрлі ән, дауыс қою, оқыту әдістемесі, казахская музыка, традиционное пение, постановка голоса, методика обучения,

Аннотация

Мақалада музыкалық мұраның үзілмес тарихи жүйесін сақтап жеткізу, сонымен қоса қазақтың дәстүрлі орындаушыларын қазіргі заманауи бағытта білім беру жүйесіне сай оқыту мәселелері қозғалады. Қазақтың ән дәстүрін сақтап қалудың негізгі шарты ол дәстүрлі әншіге дауыс қою, сонымен қатар қазақ вокалдық орындаушылықтың теориялық негізін жасау. Мақалада келтірілген анықтамаға мән берсек, аталған тақырыпқа сай әдебиеттердің аздығы, бұл мәселе ғылыми түрде зерттелмегені, ал музыкалық оқу орындарында «дауыс қою» пәні әлі де эмпирикалық негізінде жүргізілетіні айқындалады. Автор дәстүрлі вокал мәселелерін өзінің ғылыми зерттеу жұмысындағы басты мақсатымен, яғни, бастауыш және орта білім беру музыка мектептерінде дәстүрлі музыканттарды, оның ішінде, «дәстүрлі ән» бойынша бағдарлама және әдістеме негіздерін жасауымен байланыстыра отырып көрсеткен. Сөйтіп, жалпы дауыс қою мәселесін қоюмен бірге, мақалада музыкалық білім мекемелеріндегі (мектеп, колледждер) дәстүрлі ән мамандығы бойынша сабақ алатын дарынды балаларға дауыс қою жайында берілетін әдістемелік ұсыныстардың ең негізгі параметрлері анықталған. В статье поднимаются проблемы трансляции (передачи) музыкального наследия и обучения казахских традиционных музыкантов в современных условиях. Важным условием сохранения песенной традиции является разработка теоретических основ казахского вокального исполнительства и, в частности, – постановки голоса традиционных певцов. По обзору имеющейся (совсем небольшой) литературы, которая приводится в статье, эта проблема остается все еще малоизученной, а в музыкальных учебных заведениях предмет «постановка голоса» ведется большей частью на эмпирической основе. Вопросы традиционного вокала поднимаются автором в связи с поставленной в его научном исследовании целью создать учебную программу и методику начального (школьного) обучения традиционных музыкантов – исполнителей вокально- инструментального жанра ән (пение с домброй). Кроме постановки данной проблемы, в статье обозначены основные параметры, по которым должны быть выработаны конкретные методические рекомендации по воспитанию и постановке голоса одаренных детей, обучающихся в музыкальных заведениях (школы, колледжи) по специальности «народное пение».

Библиографические ссылки

1 Аманов Б.Ж, Мұхамбетова А.И. Қазақстандағы жаппай музыкалық
білім беру // Дәстүрлі қазақ музыкасы және XX ғасыр. – Астана, 2013. – 278-288 бб.
2 Торайғыров С. Өлең һәм айтушылар // Айқап. – 1913. – №13. – 293-295 бб.
3 Тихов. П.П. О музыке Туркестанских киргиз // Музыка и жизнь.
– 1910. – № 3. – 4 б.
4 Нұғыманова Ә. Қазақтың әншілік дәстүрі.– Алматы: Арыс, 2009.
5 Тлеухан Б. Қазақтың кәсіби вокалды өнерінің кейбір ерекшеліктері
// Курмангазы и традиционная музыка на рубеже тысячелетий:
Мат. междунар. конф., посв. 175-летию Курмангазы / сост. А.И. Мухамбетова.– Алматы: Дайк-Пресс, 1998. – 136-143 бб.
6 Тлеухан Б., Несіпбай Р. Исполнительская специфика казахского
народно-профессионального искусства пения// История искусств
Казахстана.– Том 1. – Алматы,1998. – 298-323 бб.
7 Нұғыманова Ә. Кіріспе сөз //Балалар дауысының тәрбиесі. – Алматы:
Жазушы,1970. – 3-4 бб.
8 Ерзакович Б., Қоспақов З. Қазақ музыка фольклорының тарихнамасы.
– Алматы: Ғылым, 1986. – 73 б.