Онейропоэтика әдеби ертегі мен көркем әдебиетте авторлық әлем бейнесінің жүзеге асырудың бір түрі ретінде

Аннотация

Мақала әдеби ертегі мен көркем шығармадағы түс көру мотивін зерттеуге және оны мифологиялық мәтінмен салыстырып анықтауға арналған. Жалпы көркем шығармада түс автордың ниетін қалыптастыруға көмектеседі, түс көру мотиві болашақтың пердесін, өткеннің құпияларын ашады. Түс көру мотиві әдебиетте жиі кездеседі, оларды талдау әдебиет теориясы үшін оқиғаны өткен, қазіргі және болашақта құрылымдау үшін маңызды болып қала береді. Мақалада автор жиі қолданатын түс-аян, түс-қорқыныш, түс-саяхат және т. б. жанрлар қарастырылады. Зерттеу материалы ретінде өмірдің қазіргі шындығын, байлық пен кедейшіліктің дихотомиясын баяндайтын, әлеуметтік хаостан шығу жолдарын іздейтін А.Жақсылықовтың "Сны окаянных" және А. Алтайдың "Түсік", "Тұл" шығармалары алынды. Зерттеу әдістемесі ғылыми тәсілдердің сабақтастығын, әдеби талдаудың дәстүрлі және инновациялық әдістерін: контент-талдау, салыстырмалы-типологиялық әдіс, мифопоэтикалық, онейропоэтикалық әдіс. Түс көру мотиві, ертегі мен мифологиялық мотивті салыстыра зерттеу негізінде, олардың мазмұны өте жақын екендігі туралы ережеге негізделуге болады, оларды жалпы көркемдік форма, себеп-салдар байланысы, хронотоп, табиғаттан тыс, шынайы емес баяндау мазмұны, эмоционалды "өмір сүру" және жағдайды қайта қарастыру және т. б. миф сияқты, түс көру мотиві архетиптік болып табылады және көркем шығарманың негізгі құрылымдық элементі болып табылатыны негізделеді.