Редакциялау негіздері және тәжірибелері. Основы редактирования и практика

Аннотация

Мақалада редакциялаудың әдіс-тәсілдері, оның шығу, қалыптасу негіздері жөнінде түсінік беріледі. Түрлі әдебиеттерді редакциялаудың негізінде олардың көркемдік, мәтіндік, стилдік сапасын жетілдіру мәселелері қамтылған. Сонымен бірге, аударма шығармаларын редакциялау тұжырымдары да сөз болады. Әдеби өңдеудің сипаты жағынан қолданбалылығы, мақсаты жағынан тәжірибелік, құрылымы бойынша кешенді пән екендігін айқындау арқылы редакциялаудың техникасы мен технологиясы таныстырылады. Газеттік- публицистикалық, ғылыми-техникалық, ғылыми-көпшілік әдебиеттерін редакциялаудың өзіндік ерекшелігі түсіндіріледі. Редакциялау ісінің газет-журналдарда, баспаларда өзара алмасып тұратын шығармашылық үдеріс екендігі және әрбір шығарманы оқып, талдап, тексеріп редакциялаудың материалдың сапасына тигізер ықпалы тұжырымдалады. Түпнұсқа мен аударманы өзара салыстыру жүйесінде сөйлемдердің синтаксистік, грамматикалық, стилистикалық, логикалық құрылымдарын сақтау, автор стилін дәл, баламалы, мәнерлі жеткізе білудің аудару ісіндегі қажеттілігі анықталады. Жазу өнеріндегі редакциялау тәжірибелерінің көркем шығарманың композициясын және автор идеясы мен стилін жетілдіруге үлкен септігі тиетінін ескере келе, классиктердің жазу және әдеби өңдеу ізденістерін негізге алу қағидаттары пайымдалады. Әдеби қызметкерге, редакторға, аударма редакторына редакциялау ісін меңгеруге қатысты басты талаптарды білу қажеттілігі талданып, түсіндіріледі. Редакциялаудың, негізінен, әдеби, ғылыми және басқа да стиль түрлерін қамтитындықтан, редактордың, аударма редакторының лингвистикалық қабілетінің мықты болуы және энциклопедиялық білімді жинақтау ерекшелігі атап көрсетіледі. В статье характеризуются методы и приемы литературного редактирования. Раскрываются основные направления развития редактирования. В плане редактирования разных текстов рассматриваются проблемы лингвостилистических критериев определения качества художественной литературы, анализируются базовые концепции редактирования переводных текстов художественной литературы. В статье характеризуются техника и технология редактирования, в частности, в области четкости структурного соответствия, достижения изначальной цели, применения профессиональных навыков, раскрытия литературных качеств текста. Раскрываются особенности редактирования в зависимости от жанра и стиля произведения, например, по отношению к газетно-публицистическим, научно-техническим, научно-популярным текстам. В результате исследования обобщаются и характеризуются результаты творческого процесса, который происходит в области литературного редактирования, когда автор, переводчик, редактор взаимодействуют, работая над текстом, совершенствуя его в издательском деле. В статье подчеркивается необходимость сохранения в переводе авторского стиля, эквивалентности в структурных, стилистических, грамматических, логических соответствий, которые выявляются в результате сравнительно-сопоставительного анализа текстов. Показы- вая важную роль профессионального литературного редактирования в деле сохранения авторского стиля, единства идеи и композиции художественного произведения, подчеркивается значение уроков классиков литературы, показавших образцы кропотливой работы над текстом. Формулируются главные требования, которые должны стать базовыми в деятельности литературного работника, редактора переведенного текста. Показывается, что литературный редактор, редактор переведенных текстов должен обладать энциклопеди- ческими познаниями и качествами профессионального лингвиста, так как целью всего творческого процесса является экстраполяция авторского стиля (научного, художественного) в принимающий язык.