Изафеттің ІІ түрі және Әбілғазы баһадүр ханның «Түркі шежіресінің тезаурус сөздігінде» кездесетін изафеттік тіркестер. Виды изафета ІІ вида, которые встречаются в словаре Абилгазы баһадур хана под названием «Түркі шежіресінің тезаурус сөздігі»
100 27
Ключевые слова:
изафет, изафеттің ІІ түрі, сөздікте кездесетін изафеттік тіркестер, изафеты ІІ вида, изафеты которые встречаются в словареАннотация
Бұл мақалада изафеттің ІІ түрі және Әбілғазы баһадүр ханның «Түркі шежіресінің тезаурус сөздігінде» кездесетін изафеттік тіркестер жайлы айтылады. Тілдің морфология саласында изафеттік тіркесті құрылым түсінігі бар. Араб тілінің «Аль-идафату» сөзінен қалыптасқан бұл түсінік тікелей аударғанда қосымша, үстеме деген ұғымды білдіреді. Изафеттің ІІ түрінің мағыналық қатынастары да көне түркі дәуірінен белгілі және меншіктілік қатынасты білдірудің өзі бірнеше топқа бөлінетіні туралы сөз қозғалады. Изафеттер туралы және оның үш түрінің сөйлемдегі қызметі жөнінде белгілі профессор Талғат Сауранбаевтың пікірі айтылған. Сонымен қатар изафет жайлы көптеген ғалымдардың ойлары келтірілген. Изафеттің екінші түріне жататын тіркестерде де тіркес құраушы сөздердің орын тәртібі тұрақты болады, олардың арасына басқа сөз қосуға болмайды. Изафеттің бұл түрі де бұрыннан келе жатқан көне тіркестер қатарына жатады. Өйткені бұл үлгі қазіргі түркі тілдерінің барлығында бар, әрі көне түркі жазбаларында да ұшырасады. В этой статье рассматриваются изафеты ІІ вида, который встречается в словаре Абилгазы баһадур хана под названием «Түркі шежіресінің тезаурус сөздігі». В отрасли морфологии языка есть сочетание понятия структуры изафета. Это понятие сформировалось из арабского языка, «Аль из слова идафату», если сделать прямой перевод, оно дает значение как дополнительные. Смысл изафета ІІ вида известно нам с тюркских эпох. Значение удельности делится на несколько групп. В статье автор ссылается на мнение известного профессора Талгата Сайранбаева об изафете и трех видов изафета в предложении. А также мысли многих ученых об изофете. В сочетаниях относящихся ко второму виду изафета место слов составляющих сочетания– постоянное, между ними нельзя включать другие слова. Этот вид изафета относится к старинным сочетаниям. Этот образец встречается во всех современных тюркских языках, а также древних тюркских памятниках письменности.Библиографические ссылки
1 Қамзаев К. Изафеттің екінші түрі және оның атаулық тіркеске ұласуы // Ізденіс. Гуманитарлық ғылыми сериясы. – 1998. – № 6. – 25-28 б.
2 Қамзаева Г. Изафеттік құрылыс // Қазақ тілі мен әдебиеті. – 1999. – № 1. – 21-24 б.
3 Сауранбаев Н.Т. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. – Алматы, 1948. – 20-24 б.
4 Мамырбекова Г.М., Сейтбекова А.А. Әбілғазы баһадүр ханның «Түркі шежіресінің тезаурус сөздігі». – Алматы, 2011. – 320 б.
2 Қамзаева Г. Изафеттік құрылыс // Қазақ тілі мен әдебиеті. – 1999. – № 1. – 21-24 б.
3 Сауранбаев Н.Т. Қазақ тіліндегі құрмалас сөйлемдер жүйесі. – Алматы, 1948. – 20-24 б.
4 Мамырбекова Г.М., Сейтбекова А.А. Әбілғазы баһадүр ханның «Түркі шежіресінің тезаурус сөздігі». – Алматы, 2011. – 320 б.
Загрузки
Как цитировать
Kushegenova I. Т. (2015). Изафеттің ІІ түрі және Әбілғазы баһадүр ханның «Түркі шежіресінің тезаурус сөздігінде» кездесетін изафеттік тіркестер. Виды изафета ІІ вида, которые встречаются в словаре Абилгазы баһадур хана под названием «Түркі шежіресінің тезаурус сөздігі». Вестник КазНУ. Серия филологическая, 143(3). извлечено от https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/216
Выпуск
Раздел
Молодые авторы
