Сопоставительная стилистика русского и казахского языков в аспекте художественного перевода. Көркем аударма аспектісіндегі орыс және қазақ тілдерінің салғастырмалы стилистикасы.

Авторы

  • Zh. K. Kiynova Казахский национальный университет имени аль-Фараби, г. Алматы
        42 260

Ключевые слова:

сопоставительная стилистика, художественный перевод, славянизм, архаизм, традиционно-поэтическая лексика, стилистическая эквивалентность, салғастырмалы стилистика, көркем аударма, дәстүрлі- поэтикалық лексика, стилистикалық баламалық,

Аннотация

Статья посвящена описанию и анализу разновременных переводов произведений А.С. Пушкина на казахский язык. Особое внимание уделяется сравнению лексико-стилистической базы разноструктурных и неродственных языков с целью выявления функционального своеобразия стилистически и культурно маркированных языковых единиц. В статье проведен анализ перевода славянизмов как стилистически маркированных архаизмов, которые не только составили основу традиционно-поэтической лексики русского языка, но и соотносятся с историей и культурой русского народа. Примеры перевода стихотворных контекстов раскрывают ассоциативно-образный потенциал казахского языка, позволяющий сохранить и воссоздать семантико-стилистическое своеобразие поэтизмов. Автор сопоставляет синонимические средства русского и казахского языков, составляющие не только богатство их образной системы, но и систему национально-культурных стереотипов. Обобщение результатов перевода позволило автору выявить функционально-равнозначные слова, т.е. контекстуальные эквиваленты (синонимы, сравнения, эпитеты, образные и перифрастические выражения), с помощью которых достигается стилистическая эквивалентность как основной критерий перевода художественных (особенно поэтических) произведений. Мақала А.С. Пушкиннің әртүрлі уақытта қазақ тіліне аударылған шығармаларының сипаттауы мен талдауына арналған. Стилистика және мәдени тұрғыдан маркерленген тілдік бірліктердің функционалды ерекшеліктерін айқындау мақсатында құрылымдары бөлек туыс емес тілдердің лексико-стилистикалық базасын салыстыруына аса көңіл аударылады. Мақалада орыс тілінің дәстүрлі-поэтикалық негізін құраған және орыс халқының тарихы мен мәдениетіне тікелей қатысы бар стилистикалық маркерленген архаизмдер болып табылатын славянизмдердің аударылуына талдау жүргізілген. Өлең мән мәтіндерін аудару үлгілері поэтизмдердің семантика-стилистикалық ерекшеліктерін аударма тілінде сақтауға мүмкіндік беретін қазақ тілінің ассоциативті-бейнелі әлеуетін ашып көрсетеді. Автор орыс және қазақ тілдерінің бейнелі сөз байлығын, сонымен қатар ұлттық-мәдени стереотиптер жүйесін құрайтын синонимикалық құралдарды салыстырады. Аудару нәтижелерін жалпылау авторға функционалды-баламалы сөздерді, яғни контекстуалды баламаларды (синонимдер, теңеулер, эпитеттер, бейнелі және перифрастикалық сөйлемшелер) айқындауға мүмкіндік туғызды. Аталған бейнелі құралдарды пайдалану көркем (әсіресе поэтикалық) шығармаларды аударудың негізгі өлшемі болып табылатын стилистикалық баламалыққа қол жеткізеді.

Библиографические ссылки

1 Махмудов Х.Х. Русско-казахские лингвостилистические взаимосвязи. – Алма-Ата: Наука КазССР, 1989. – 234 с.
2 Гак В.Г. О сопоставительной стилистике // Методы сопоставительного изучения языков. – М.: Наука, 1988. – С. 48–53.
3 Радбиль Т.Б. Переводимость как феномен межъязыкового взаимодействия // Логический анализ языка. Перевод
художественных текстов в разные эпохи. – М.: Индрик, 2012. – С. 7–18.
4 Яковлева Е.С. О понятии «культурная память» в применении к семантике слова // Вопросы языкознания. –1998.–№ 3. – С. 43–73.
5 Фененко Н.А. «Непереводимый» Зощенко в переводе на французский язык // Социокультурные проблемы перевода.
– Воронеж, 2006. – С. 342–354.
6 Русско-казахский словарь: 70 000 слов / под ред. Н.Т. Сауранбаева, Г.Г. Мусабаева, Ш.Ш. Сарыбаева. – Алматы:Дайк-Пресс, 2005. – 1152 с.
7 Федоров А.В. Очерки общей и сопоставительной стилистики. – М.: Высш. школа, 1971. – 193 с.

Загрузки

Как цитировать

Kiynova, Z. K. (2015). Сопоставительная стилистика русского и казахского языков в аспекте художественного перевода. Көркем аударма аспектісіндегі орыс және қазақ тілдерінің салғастырмалы стилистикасы. Вестник КазНУ. Серия филологическая, 150(4-5). извлечено от https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/620