Функционалды грамматиканың негізгі ұғымы – сын-сапа категориясы туралы. О категории компаративности как основном объекте функциональной грамматики казахского языка.
Ключевые слова:
сын-сапа категориясы, функция атқару, таным, болмыс, әлеуетті функция, функционалды семантикалық өріс, категория компаративности, познание, бытие, функционирование, потенциальная функция, функционально-семантическое поле,Аннотация
Бұл мақалада функционалды грамматиканың негізгі зерттейтін нысаны сын- сапа категориясы туралы қарастырылады. Жалпы тіл ғылымындағы сын- сапа категориясы туралы берілген ғылыми концепцияларды тереңдетіп қарастыру арқылы ғылыми тұжырым жасау көзделінді. Бұл салаға қатысты зерттелінбеген істер мен проблемалар өте көп, сын- сапа категориясы бойынша қарастырылатын мәселелер, осы ғылымының зерттеу нысаны, оған қатысты ғылыми теориялық мәселелер, жалпы ғылыми теориясын жасау, практикалық мәнін ашу, мақсаты мен міндеттерін көрсету – бүгінгі қазақ тіл ғылымының кезек күттірмейтін міндеттерінің бастылары. Сөз сөйлеудегі сын-сапа категориясының функциясын анықтау қарастырылған. Функциональды грамматика белгілі қалыптасқан грамматикалық жүйенің негізі бола отырып оның болашақтағы дамуының жаңа сатыларын негіздерін үйретеді, бұрынғы дәстүрлі грамматика бірқалыпты сол күйінде қалып қоймайды, яғни тілдің дәстүрлі грамматикадан, функционалды грамматикаға бет алуының алғы шарттарын негіздейді. Функционалды грамматика тілдің дәстүрлі жүйесінің негізін нысанаға ала отырып, сөйлеу процесінде сөйлеу актілері бойынша сын-сапа категориясы туралы қандай функция атқарады немесе атқарып тұр деген мәселені тануға, соны оқып үйретуге, меңгеруге талап қояды. Сондықтан сын-сапа категориясын жасайтын тілдік бірліктердің функционалды семантикалы өрістегі маңызын ашу мен оның түрлерін анықтау басты міндет ретінде алынады. В настоящей статье рассматривается проблема категории компаративности функциональной грамматики казахского языка как основного объекта науки, изучающей феномен функций. Посредством углубленного рассмотрения научных концепций о категории компаративности выдвигаются научные предположения о словотворчестве человека. Автор указывает, что в этой области знаний очень много нерешенных проблем, среди которых определение объекта исследования категории компаративности, научно-теоретические вопросы относительно метаязыка этой науки. В этой связи построение общей научной теории, раскрытие практической задачи, определение основной цели – одна из первостепенных и неотложных проблем, требующих своего решения в современной казахской лингвистике. Автор подчеркивает, что особенность функциональной грамматики казахского языка заключается в комплексном и интегрирующем подходе, при котором за основу берутся семантические категории грамматики и семантические функции, объединяющие разноуровневые языковые средства. Лингвистический анализ при таком подходе направлен на изучение взаимодействия элементов разных уровней на функциональной основе. Анализируемые единства интегрируют элементы разных уровней (в рамках морфологии, синтаксиса, в сфере ´строевой лексики).Библиографические ссылки
1 Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – Алматы, 1992. – 448 б.
2 Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты, 2010. – 608 б.
3Аманжолов.С. Қазақ əдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы. – Алматы: Санат, 1994. –320 б.
4 Бондарко А.В. Проблемы функциональной грамматики. Полевые структуры. – СПб.: Наука, 2005.
5 Қазақ тілінің функционалды грамматикасы. – Алматы: ЖШС «Ануар-KZ», 2010. – 720 б.
6 Қазақ тілінің функционалды грамматиткасы. Жауапты редактор; М. Малбақов. 1-кітап – Алматы: Дайк- Пресс, 2011.– 808 б.
7 Рысалды Қ.Т. Сындə режесі категориясы: функционалды грамматикалық табиғаты (қазақ жəн неміс тілдері негізінде)
автореф. дисс. ф.,ғ., канд. – Алматы: 2007. – 50 б.
8 Қазақ тілінің функционалды грамматикасы: – Алматы: Қазақ университеті, 2013. – 178 б.
9 Щитова Н. Г. Лексико-семантические особенности речи английских подростков (на материале романа Джулии
Дарлинг «The Taxi Driver’s Daughter») // Вестник ВГУ. Серия: Лингвистика и межкультурная коммуникация. – 2012. – No 2. – С. 120-124.
10 Чесноков П.В., Чеснокова Л.Д. Функционально-семантическое поле с гносеологическим расслоением //Функционально-семантические категории; языковой и речевой аспекты. – Ростов-на-Дону, 1999. – С. 50-61
2 Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы: Мемлекеттік тілді дамыту институты, 2010. – 608 б.
3Аманжолов.С. Қазақ əдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы. – Алматы: Санат, 1994. –320 б.
4 Бондарко А.В. Проблемы функциональной грамматики. Полевые структуры. – СПб.: Наука, 2005.
5 Қазақ тілінің функционалды грамматикасы. – Алматы: ЖШС «Ануар-KZ», 2010. – 720 б.
6 Қазақ тілінің функционалды грамматиткасы. Жауапты редактор; М. Малбақов. 1-кітап – Алматы: Дайк- Пресс, 2011.– 808 б.
7 Рысалды Қ.Т. Сындə режесі категориясы: функционалды грамматикалық табиғаты (қазақ жəн неміс тілдері негізінде)
автореф. дисс. ф.,ғ., канд. – Алматы: 2007. – 50 б.
8 Қазақ тілінің функционалды грамматикасы: – Алматы: Қазақ университеті, 2013. – 178 б.
9 Щитова Н. Г. Лексико-семантические особенности речи английских подростков (на материале романа Джулии
Дарлинг «The Taxi Driver’s Daughter») // Вестник ВГУ. Серия: Лингвистика и межкультурная коммуникация. – 2012. – No 2. – С. 120-124.
10 Чесноков П.В., Чеснокова Л.Д. Функционально-семантическое поле с гносеологическим расслоением //Функционально-семантические категории; языковой и речевой аспекты. – Ростов-на-Дону, 1999. – С. 50-61
Загрузки
Опубликован
2015-10-19
Выпуск
Раздел
Языкознание
