Қазақ тіліндегі болымсыз баяндауыштардың жұмсалым ерекшеліктері.Особенности употребления отрицательных сказуемых в казахском языке.
79 54
Ключевые слова:
синтаксистік байланыс, баяндауыш, заңды құбылыс, тілдік бірлік, әдеби тіл, болымсыз мағына, сөйлемдер құрылысы, жүйе, құрылымдық өзгеріс, қызмет, синтаксическая связь, сказуемое, закономерность, языковая единица, литературный язык, отрицательное значениеАннотация
нтаксистік құрылыстың бұрыннан бар нормалары жетіліп, қызметі артты, жұмсалу аясы кеңейді. Олардың кешенді қалыптасу жолы мен жүйесі бар. Бұл күнде сөйлемдер құрылысы мен сөздердің синтаксистік байланысы белгілі жүйеге түсіп қалыптасқан күйінде жұмсалады. Cөйлемнің құралуы күрделі құбылыс болғандықтан, онда болатын ауытқулар мен құрылымдық өзгерістердің болуы заңды құбылыс. Болымсыз мағыналы баяндауыштардың құрамына енетін тілдік элементтердің әртүрлілігі, олардың әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері, жұмсалымы норма тұрғысынан қарастырылады. Сондай-ақ мақала барысында болымсыз мағыналы баяндауыштардың жасалу жолдары қарастырылып, олардың тілдік қолданыстағы көрінісі сипатталады. Тілімізде болымсыз баяндауыштары бар сөйлемдердің болымды етіп жасауға келмейтін тұстары, құрылымдық жайы айтылып, көркем шығармалардан мысалдар беріледі. Қазақ тілінің қазіргі синтаксистік жүйесі әлдеқайда тұрақтылық қасиетке ие болды, стильдік талғамға лайық оның синонимдік тағы басқа варианттары сараланды, сөздердің тіркесу қабілеті, сөйлемдердің ойды білдіру қызметтері артты. Бұлар әдеби тілдің даму барысында қалыптасқан, тілдің өзіне тән ішкі мүмкіншіліктері негізінде кемелденген жетістіктер. Нормы синтаксического строения предложения и сочетания слов усовершенствовались, стали многофункциональными, и сферы их использования увеличились. У них есть свое комплексное образование, система. В нынешнее время структура предложения и синтаксическая связь слов используются уже в определенной сложившейся системе. Наличие структурных изменений и отклонений законно, так как образование предложения –сложный процесс. Языковые элементы, входящие в состав отрицательного сказуемого, их отличия, специфические свойства, особенности использования рассматриваются с точки зрения нормы. Также в статье анализируются способы образования отрицательных сказуемых и их употребление в языке, описываются правила, согласно которым отрицательные сказуемые не могут перейти в ряд неотрицательных сказуемых. В качестве примеров будут даны предложения из художественных произведений. Синтаксическая система казахского языка приобрела значительную устойчивость, были отобраны в соответствии со стилистическим выбором другие синонимические варианты, возможность слов сочетаться и значимость мысли в предложениях были увеличены. Эти достижения основаны на возможностях языка, которые образовались в течение развития литературного языка.Библиографические ссылки
1 Қазіргі қазақ тіліндегі жай сөйлем синтаксисі. – Алматы, 1988. –75 б.
2 Төлегенов О. Жалпы модальді және мақсат мәнді жай сөйлем типтері. – Алматы: Мектеп, 1969. – 178 б.
3 Абдығалиева Т. Қазіргі қазақ тіліндегі болымдылық-болымсыздық категория: филол. ғыл. док. дис. – Алматы, 1998.– 344 б.
4 Байтұрсынұлы А. Тіл тағылымы. – Алматы: Ана тілі, 1992. – 447 б.
5 Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы: Ғылым, 1966. – 223 б.
6 Аманжолов С. Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы: Оқулық. – Алматы: Санат, 1994. – 320 б.
7 Балақаев М., Сайрамбаев Т. Қазіргі қазақ тілі: Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі. – Алматы: Санат, 1997. – 240 б.
8 Маманов Ы.Е. Қазіргі қазақ тілі (Етістік). – Алматы: Мектеп, 1966. – 156 б.
9 Қашқари М. Түбі бір түркі тілі. – Алматы: Ана тілі, 1993. – 190 б.
10 Левитская Л.С. Историческая морфология чувашского языка. – М.: Наука, 1976. –206 с.
11 Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности. – М.–Л.: Издат-во АН СССР, 1951. – 452 с.
12 Лобанова Н. Вопросительные и отрицательные предложения в русском языке. – М.: Изд-во Моск. универ-та, 1971. –82 с.
13 Жиенбаев С. Синтаксис мәселелері. – Алматы, 1941. – 41 б.
14 Қазақ тіліндегі етістіктің категориялары. Тіркесімі, сөздегі орны. – Алматы, 1980.– 60 б.
15 Әмір Р., Әмірова Ж. Жай сөйлем синтаксисі: Оқулық. – Алматы: Санат, 1998. – 192 б.
2 Төлегенов О. Жалпы модальді және мақсат мәнді жай сөйлем типтері. – Алматы: Мектеп, 1969. – 178 б.
3 Абдығалиева Т. Қазіргі қазақ тіліндегі болымдылық-болымсыздық категория: филол. ғыл. док. дис. – Алматы, 1998.– 344 б.
4 Байтұрсынұлы А. Тіл тағылымы. – Алматы: Ана тілі, 1992. – 447 б.
5 Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы: Ғылым, 1966. – 223 б.
6 Аманжолов С. Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы: Оқулық. – Алматы: Санат, 1994. – 320 б.
7 Балақаев М., Сайрамбаев Т. Қазіргі қазақ тілі: Сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі. – Алматы: Санат, 1997. – 240 б.
8 Маманов Ы.Е. Қазіргі қазақ тілі (Етістік). – Алматы: Мектеп, 1966. – 156 б.
9 Қашқари М. Түбі бір түркі тілі. – Алматы: Ана тілі, 1993. – 190 б.
10 Левитская Л.С. Историческая морфология чувашского языка. – М.: Наука, 1976. –206 с.
11 Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности. – М.–Л.: Издат-во АН СССР, 1951. – 452 с.
12 Лобанова Н. Вопросительные и отрицательные предложения в русском языке. – М.: Изд-во Моск. универ-та, 1971. –82 с.
13 Жиенбаев С. Синтаксис мәселелері. – Алматы, 1941. – 41 б.
14 Қазақ тіліндегі етістіктің категориялары. Тіркесімі, сөздегі орны. – Алматы, 1980.– 60 б.
15 Әмір Р., Әмірова Ж. Жай сөйлем синтаксисі: Оқулық. – Алматы: Санат, 1998. – 192 б.
Загрузки
Как цитировать
Darmenkulova, R. N. (2015). Қазақ тіліндегі болымсыз баяндауыштардың жұмсалым ерекшеліктері.Особенности употребления отрицательных сказуемых в казахском языке. Вестник КазНУ. Серия филологическая, 150(4-5). извлечено от https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/570
Выпуск
Раздел
Языкознание
