Қазақ неологиясы мен неографиясының өзекті мәселелері
40 25
Кілттік сөздер:
сөздік құрам, лексикология, жаңа сөздер, неология, неография, лексикография, жаңа қолданыстар, лексикалық инновациялар.Аннотация
Қазіргі қазақ әдеби тілінің лексикалық құрамының даму динамикасы, ең алдымен, ұлттық тілдің ішкі әлеуетті ресурстерін пайдалану арқылы қазақ тілінің терминологиялық корпусын құру үшін жасалған жаңа лексикалық инновациялардың пайда болу белсенділігімен сипатталады. Неологизм мәселелері тілші ғалымдардың назарында әрқашан болды және қала береді, себебі тілде жаңалықтардың пайда болуы – үздіксіз үдеріс. Жаңа сөздер – күрделі, маңызды тілдік және мәдени құбылыс екендігін ескеру керек. Сондықтан неологизмдермен, тілдегі инновациямен байланысты кез келген мәселе – өзекті. Осымен байланысты неология (неологизмдер туралы ғылым) және неография (неологизмдерді сөздіктердегі сипаттаудың теориясы мен практикасы туралы ғылым) қазақ тіл ғылымында қарқынды дамып келеді деп есептеуге болады. Мақалада шетелдік және отандық тілші-ғалымдардың теориялық тұжырымдарын зерделеу негізінде неология мен неографияның негізгі мәселелері, жаңа сөздердің қолданысқа енуінің/енбеуінің әлеуметтік және тілдік себептері жүйеленеді және жинақталады, қазақ лексикографиясындағы лексикалық инновациялардың көріну тәсілдеріне және формаларына талдау жасалады.Библиографиялық сілтемелер
1 1.Щербакова И.Г. Префиксальные неологизмы во французком и английском языках (на материале прессы
и толковых словарей): автореферат канд. дисс. – Москва,
2011. – 20 с.
2 2.Сыздыкова Р. Изучение казахского языка в дооктябрьский период // В книге: Развитие казахского
советского языкознания. – Алма- Ата: Наука, 1980. – 3-32 бб.
3 3.Әбілқасымов Б. Қазақ баспасөзі мен әдеби тілі тарихы
бойынша зерттеулер. – Алматы: Тіл білімі интитуты, 2011.
– 380 б.
4 4.Оралбай. Н. Қазақ тілінің сөз жасамы: Оқулық. – Алматы, 2002. – 213 б.
5 5.Әбдірахманов А. Қазақ лексикологиясының дамуы
мен кейбір міндеттері туралы // Кітапта: Развитие
казахского советского языкознания. – Алма- Ата. – Наука, 1980. – 54-65-бб.
6 Ш. Неологизмы в казахской советской литературе:
автореферат канд. дисс. – Алмат- Ата, 1967.
7 7.Джанузаков Т., Шипова Е., Калиев Б. Лексикографическая работа в Казахстане // В книге:
Развитие казахского советского языкознания. – Алма-
Ата: Наука, 1980. – Б. 46-54.
8 8.Сыздық Р. Қазақ тіліндегі ескіліктер мен жаңалықтар.
Ғылыми-танымдық зерттеу. – Алматы: Арыс, 2009. – 272 б.
9 9.Орысша-қазақша әскерлік атаулары / Жалпы редакциясын басқарған Ш. Құрманбайұлы. – Астана: 1 С-Сервис, 2005. – 136 б.
10 10.Алдашева А. Лексические новообразования в современном казахском литературном языке: автореферат
канд. дисс. – Алмат- Ата, 1992. – 22 с.
11 11.Қазақ лексикасындағы жаңа қолданыстар. – Алматы:
Ғылым, 1990. – 136 б.
12 12.Жаңа атаулар. Құрастырған: А. Алдашева. // Алматы:
Ана тілі, 1992. – 127 б.
1 1.Scherbakova I.G. Prefiksal’nye neologizmy vo frantsuzkom i angliyskom yazykah (na materiale pressy i tolkovyh slovarey):
avtoreferat kand. diss. – Moskva, 2011. – 20 s.
2 2.Syzdykova R. Izuchenie kazahskogo yazyka v dooktyabr’skiy period // V knige: Razvitie kazahskogo sovetskogo yazykoznaniya. – Alma-Ata: Nauka, 1980. – 13-32 bb.
3 3.A’bіlqasi’mov B. Qazaq baspaso’zі men a’debi’’ tіlі tari’’hi’ boyi’nsha zerttewler. – Almati’: Tіl bіlіmі i’’nti’’twti’, 2011. – 380 b.
4 4.Oralbay. N. Qazaq tіlіnіng so’z jasami’: Oqwli’q. – Almati’, 2002. – 213 b.
5 5.A’bdіrahmanov A. Qazaq leksi’’kologi’’yasi’ni’ng damwi’ men keybіr mіndetterі twrali’ // Kіtapta: Razvitie kazahskogo
sovetskogo yazykoznaniya. – Alma-Ata. – Nauka, 1980. – 54-65-bb.
6 6.Baytikova Sh. Neologizmy v kazahskoy sovetskoy literature: avtoreferat kand. diss. – Almat-Ata, 1967.
7 7.Dzhanuzakov T., Shipova E., Kaliev B. Leksikograficheskaya rabota v Kazahstane // V knige: Razvitie kazahskogo sovetskogo
yazykoznaniya. – Alma-Ata: Nauka, 1980. – B. 46-54.
8 8.Si’zdi’q R. Qazaq tіlіndegі eskіlіkter men jangali’qtar. Ghi’li’mi’’-tani’mdi’q zerttew. – Almati’: Ari’s, 2009. – 272 b.
9 9.Ori’ssha-qazaqsha a’skerlіk atawlari’ / Jalpi’ redakci’’yasi’n basqarghan Sh. Qurmanbayuli’. – Astana: 1 S-Servi’’s, 2005.
– 136 b.
10 10.Aldasheva A. Leksicheskie novoobrazovaniya v sovremennom kazahskom literaturnom yazyke: avtoreferat kand. diss. – Almat-Ata, 1992. – 22 s.
11 11.Qazaq leksi’’kasi’ndaghi’ janga qoldani’star. – Almati’: Ghi’li’m, 1990. – 136 b.
12 12.Janga atawlar. Qurasti’rghan: A. Aldasheva. // Almati’: Ana tіlі, 1992. – 127 b.
и толковых словарей): автореферат канд. дисс. – Москва,
2011. – 20 с.
2 2.Сыздыкова Р. Изучение казахского языка в дооктябрьский период // В книге: Развитие казахского
советского языкознания. – Алма- Ата: Наука, 1980. – 3-32 бб.
3 3.Әбілқасымов Б. Қазақ баспасөзі мен әдеби тілі тарихы
бойынша зерттеулер. – Алматы: Тіл білімі интитуты, 2011.
– 380 б.
4 4.Оралбай. Н. Қазақ тілінің сөз жасамы: Оқулық. – Алматы, 2002. – 213 б.
5 5.Әбдірахманов А. Қазақ лексикологиясының дамуы
мен кейбір міндеттері туралы // Кітапта: Развитие
казахского советского языкознания. – Алма- Ата. – Наука, 1980. – 54-65-бб.
6 Ш. Неологизмы в казахской советской литературе:
автореферат канд. дисс. – Алмат- Ата, 1967.
7 7.Джанузаков Т., Шипова Е., Калиев Б. Лексикографическая работа в Казахстане // В книге:
Развитие казахского советского языкознания. – Алма-
Ата: Наука, 1980. – Б. 46-54.
8 8.Сыздық Р. Қазақ тіліндегі ескіліктер мен жаңалықтар.
Ғылыми-танымдық зерттеу. – Алматы: Арыс, 2009. – 272 б.
9 9.Орысша-қазақша әскерлік атаулары / Жалпы редакциясын басқарған Ш. Құрманбайұлы. – Астана: 1 С-Сервис, 2005. – 136 б.
10 10.Алдашева А. Лексические новообразования в современном казахском литературном языке: автореферат
канд. дисс. – Алмат- Ата, 1992. – 22 с.
11 11.Қазақ лексикасындағы жаңа қолданыстар. – Алматы:
Ғылым, 1990. – 136 б.
12 12.Жаңа атаулар. Құрастырған: А. Алдашева. // Алматы:
Ана тілі, 1992. – 127 б.
1 1.Scherbakova I.G. Prefiksal’nye neologizmy vo frantsuzkom i angliyskom yazykah (na materiale pressy i tolkovyh slovarey):
avtoreferat kand. diss. – Moskva, 2011. – 20 s.
2 2.Syzdykova R. Izuchenie kazahskogo yazyka v dooktyabr’skiy period // V knige: Razvitie kazahskogo sovetskogo yazykoznaniya. – Alma-Ata: Nauka, 1980. – 13-32 bb.
3 3.A’bіlqasi’mov B. Qazaq baspaso’zі men a’debi’’ tіlі tari’’hi’ boyi’nsha zerttewler. – Almati’: Tіl bіlіmі i’’nti’’twti’, 2011. – 380 b.
4 4.Oralbay. N. Qazaq tіlіnіng so’z jasami’: Oqwli’q. – Almati’, 2002. – 213 b.
5 5.A’bdіrahmanov A. Qazaq leksi’’kologi’’yasi’ni’ng damwi’ men keybіr mіndetterі twrali’ // Kіtapta: Razvitie kazahskogo
sovetskogo yazykoznaniya. – Alma-Ata. – Nauka, 1980. – 54-65-bb.
6 6.Baytikova Sh. Neologizmy v kazahskoy sovetskoy literature: avtoreferat kand. diss. – Almat-Ata, 1967.
7 7.Dzhanuzakov T., Shipova E., Kaliev B. Leksikograficheskaya rabota v Kazahstane // V knige: Razvitie kazahskogo sovetskogo
yazykoznaniya. – Alma-Ata: Nauka, 1980. – B. 46-54.
8 8.Si’zdi’q R. Qazaq tіlіndegі eskіlіkter men jangali’qtar. Ghi’li’mi’’-tani’mdi’q zerttew. – Almati’: Ari’s, 2009. – 272 b.
9 9.Ori’ssha-qazaqsha a’skerlіk atawlari’ / Jalpi’ redakci’’yasi’n basqarghan Sh. Qurmanbayuli’. – Astana: 1 S-Servi’’s, 2005.
– 136 b.
10 10.Aldasheva A. Leksicheskie novoobrazovaniya v sovremennom kazahskom literaturnom yazyke: avtoreferat kand. diss. – Almat-Ata, 1992. – 22 s.
11 11.Qazaq leksi’’kasi’ndaghi’ janga qoldani’star. – Almati’: Ghi’li’m, 1990. – 136 b.
12 12.Janga atawlar. Qurasti’rghan: A. Aldasheva. // Almati’: Ana tіlі, 1992. – 127 b.
Жүктелулер
Как цитировать
Алдашева К.С. К. S. (2016). Қазақ неологиясы мен неографиясының өзекті мәселелері. ҚазҰУ Хабаршысы. Филология сериясы, 153(1). вилучено із https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/1740
Шығарылым
Бөлім
Молодые авторы
