Многообразие языковых идеологий. Тілдік идеологиялардың әр алуандығы

Аннотация

Понятие языковой идеологии является полезным аналитическим инструментом, дающим возможность связать процессы разных уровней социальной организации: процессы языковой интеракции на микроуровне (например, разговор родителя с ребенком во время ужина или диалог учителя и ученика на уроке) с социальными изменениями на макроуровне (социально-экономические и демогрфические изменения, языковая и образовательная политика). Подобный многоуровневый анализ позволяет продемонстрировать, что языковые идеологии существуют в разных формах артикуляции и связаны с разными типами субъективности, активизирующихся в разные моменты. Именно это свойство языковой идеологии позволяет двум противоположным идеологиям «монолингвизма» и «мультилингвизма», проявляющихся в официальных документах и общественных прениях, эксплицитных общественных взглядах, а также в виде имплицитной идеологии, структуриующей языковую практику, сосуществовать в обществе. Тілдік идеология ұғымы – әлеуметтік ұйымның түрлі деңгейлерінің үдерістерін (микродеңгейдегі тілдік қатынас үдерістерін, мысалы, ата-ананың баласымен кешкі аста дастархан басындағы әңгімесі немесе мұғалім мен оқушының диалогы; макродеңгейдегі әлеуметтік өзгерістер; әлеуметтік-экономикалық және демографиялық өзгерістер, тілдік және білім беру саласының саясаты) байланыстыруға мүмкіндік беретін пайдалы аналитикалық құрал. Осы тақылеттес көпдеңгейлік талдау тілдік идеологиялардың түрлі артикуляцияларда болатынын көрсетуге септігін тигізеді және белгілі кей сәттерде белсенденетін субъективтіліктің түрлі типтерімен байланысты болады. Тілдік идеологияның дәл осы қасиеті екі қарама- қайшы идеологияға «монолингвизм» мен ресми құжаттар және қоғамдық пікірталастарда көрініс табатын «мультилингвизмге» эксплицитті қоғамдық көзқарастарда, сонымен қатар тілдік практиканы құрылымдайтын имплицитті идеологияның қоғамда қатар тірлік етуіне мүмкіндік береді.