Түркі ескерткіштері мен тілдерінің жалпы сөздік құрылысының полисемантикалық феномені

Аннотация

Мақалада лексикалық жүйенің әртүрлі лексикалық-семантикалық, лексика-грамматикалық және лексика-тақырыптық топтарына жататын түркі жазба ескерткіштері мен түркі тілдерінің полисемантикалық жалпы лексикасы талданады. Зерттеу тарихының, әдістерінің және әдістерінің жиынтығы семантикалық туынды деп аталды, өйткені сөздіктің көп мағыналылығы семантикалық категорияларға жатады. Барлық түркі ескерткіштері мен түркі тілдері, бірнеше ескерткіштер мен тілдері, бір ескерткіш пен тілдегі полисемантикалық лексика деп бөлініп, ғылыми талдауға түсті.Полисемантизм құбылысының ең маңызды себебібір дыбыс кешені арқылы бірнеше нысанды белгілеу екені анықталды. Түркі тілдерінде әр түрлі мағына беретін ортақ сөздердің болуын әрбір ұлттық ортамен, дүниетаныммен түсіндіруге болады. Қазіргі түркі тілдерінде бір сөздің әртүрлі құбылыстарды білдіруінің немесе керісінше, бір құбылыстың әртүрлі сөздерде болуының басты себебі – адамдардың әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі, көзқарастары, кәсіптері, табиғи-климаттық құбылыстар мен жағдайлардың әртүрлі болуы. Түркі тілдеріндегі туыстық сөздерді эксперименталды түрде ажырату қажет деп есептейміз. Бір немесе бірнеше түркі тілі топтарының ерекшеліктерін анықтаудың маңызы бар. Әр ұлттың және оның өкілдерінің өзіндік дүниетанымдық ерекшеліктері, әртүрлі халықтардың дүниенің объективті шындығын қалай танып білуі маңызды. Тілдік таңбалар арқылы берілетін ақпарат дүниетанымдық көзқарастарды, психологиялық ерекшеліктерді, логиканы, талғамды, әдет-ғұрыпты, дәстүрді, наным-сенімді және т.б. қамтиды. Бір мазмұнның бірнеше формасы болуы мүмкін, мақалада бір ұғымның ұқсас белгілерін анықтайтын полисемантикалық атаулардың табиғаты ашып көрсетіледі