Контрастность как средство выражения эмотивности русской поэзии. Контрастілік орыс поэзиясындағы көңіл күй, сезім бояуын жеткізу.

Аннотация

В статье рассматриваются особенности семантического контраста, при котором наблюдается соединение обычно не сочетаемых в обыденном сознании понятий, его эмоциональный потенциал, наиболее ярко проявляющийся в поэзии. На материале произведений русских поэтов-классиков анализируются разновидности семантического контраста: антитеза и оксюморон. Определяется, что антонимия в художественном тексте приобретает необходимую экспрессивность и реализует авторские идеи, связанные с передачей эмоциональной тональности произведения. Эмоциональные лексемы, такие, как радость - горе, грусть - веселье, смеяться - плакать и др., не только передают чувства героев, смену противоположных эмоций, контрастное мировосприятие героев, но и глубину их переживаний. Отмечается, что наряду с противопоставлением эмоциональных лексем (эмотивов-номинативов) в поэзии наблюдается и символический, образный контраст (эмотивы-коннотативы). Одним из наиболее распространенных приемов выражения поэтической эмотивности является цветовой и световой контраст. Противопоставления свет /тьма, черное/белое – часто используемые контрасты, в силу своей выразительности и ярко обозначенной эмоциональности. Мақалада қарапайым сана үшін үйлеспейтін түсініктерді біріктіретін семантикалық контраст ерекшеліктері, оның поэзиядағы жарқын көрінісінің эмоционалдық күші қарастырылады. Көркем мəтіндегі антиномия қажетті экспрессивтілікті туындата отырып, шығарманың эмоционалдық ерекшелігімен байланысты автор идеясын дамытады. Қуаныш/қайғы, мұңаю/көңілдену, қүлу/жылау жəне т.б. эмоционалдық лексемалар шығарма кейіпкерлері көңіл-күйін білдіріп қана қоймай, сонымен қатар мағынасы қарама-қарсы эмоциялардың ауысып, кейіпкерлер дүние танымындағы контрастілік көзқарас жəне көңіл-күй қалпының терендігін көрсетеді. Эмоционалдық лексемаларды (эмотивтер-номинативтер) қарама-қарсы қойып қарастырумен қатар поэзияда символикалық бейнелі контраст (эмотивтер-коннотативтер) байқалатындығы атап өтіледі. Поэтикалық көңіл-күйді білдірудің кең таралған тəсілдерінің бірі түс пен жарықты берудің контрастілігі. Жарық/түнек, ақ/қара секілді қарама-қарсы қойып қарау, эмоцияны айқын жəне мəнерлі көрсетуге лайықты көркемділікке ие болуына байланысты жиі қолданылатын контраст болып табылады.