Художественные принципы повествования в современной казахской прозе.Қазіргі қазақ прозасында көркем ұстанымдардың айтылуы

Аннотация

В статье «Художественные принципы повествования в современной казахской прозе» изложена совокупность принципов художественной организации текста в романном жанре современной литературы Казахстана. На материале романов А. Кекильбаева «Конец легенды», «Плеяды – созвездие надежды» и Р. Сейсенбаева «Заблудившийся крик», «Ночные голоса» автором исследованы основные составляющие стиля писателей, что позволяет познать как специфику творчества, так и мироощущение, философские взгляды, духовную доминанту личности мастеров слова. Изучена проблема художественного мира как системы универсальных образов воображаемой реальности, воплощенной в тексте произведений казахских писателей конца ХХ – начала ХХI вв.; исследованы поэтика и специфика романов современной формации, в которых наблюдается освоение новых принципов выразительности, способствующих более полному восприятию художественного слова. Наряду с прослеживающейся линией традиционного повествовательного начала, заложенного классиками казахской литературы, отмечены новые тенденции, в первую очередь, это касается расширения языкового диапазона, тематического содержания и идейно- художественной концептуальности, что сказалось на проблематике и эстетической сущности казахской романной прозы. Особое внимание уделено текстологическому анализу, приведены подборки цитаций, аргументирующих теоретические наблюдения автора исследования. «Қазіргі қазақ прозасында көркем ұстанымдардың айтылуы» мақаласында Қазақстанның заманауи әдебиетіндегі роман жанрдың көркем ұстанымдарының жиынтығы баяндалған. Ә. Кекілбаевтың «Аңыздың ақыры», «Ұміттің шоқжұлдыз» және Р. Сейсенбаевтың «Адасқан айғай», «Түнгі дауыс» романдарының материалдарында сөз шеберлерінің жеке өзіндік дүниені сезінуі, философиялық көзқарасы, рухани доминанты сияқты шығармашылық ерекшеліктерді қалай тануға мүмкіндік беретін негізгі құраушы стилдер автормен зерттелген. ХХ ғасырдың аяғы ХХІ ғасырдың басындағы қазақ жазушылары шығармаларының мәтінінде жүзеге асқан қиялдағы шындықтың әмбебап образдарының жүйесі сияқты көркем әлемнің мәселелері зерделенеді, жаңа заман формациясындағы романдар ерекшелігі мен поэтикасы зерттеліп, көркем сөздерді көбірек толық қабылдауға мүмкіндік беретін айқындаудың жаңа принциптерін меңгеруі байқалады. Бұл қазақ романдық прозаның проблематикасында және эстетикалық мәнінде айтылатын тақырып мазмұны мен көркемдік- идеялық тұжырымдылығы тіл диапазонының кеңеюіне қатысты болады. Бірінші кезекте жаңа беталыстар белгіленіп, қазақ әдебиетінің классиктері салған дәстүрлі баяндау бас бақыланған желімен бірізділенеді. Мәтіндік сараптауға басты назар аударылады, автордың зерттеудің аргументтік теориялық бақылауына дәйексөздер топтамалары келтіріледі.