БАҚ тіліндегі перифраз атаулардың тілдік табиғаты мен қолданысы. Образная природа и эмоционально-стилистические функции перифраза в языке СМИ.

Аннотация

Бұл мақалада қазақ тіліндегі жеке дара көп сөз етіле қоймаған перифраз ұғымының тілдік табиғаты қарастырылады. Перифраз атаулардың өзіне тән белгілері, мазмұндық-құрылымдық жүйесі жағынан өзіне ұқсас метафора, метонимия, синекдоха, тұрақты теңеу, эпитет, табу, эвфемизм, фразеологизм сияқты ұғымдардан қалай ажырату керектігі жөніндегі мәселелер ғылыми талқылауға түседі. Қазіргі қоғам өмірінде БАҚ тілінде ақпарат таратудың негізгі көзі болып табылатын тілдік бірліктер ішінен перифраз атаулардың да қолданыстық қызметі ерекше. Яғни перифраз сөздер таңбаланған ұғымға стилистикалық нәр беретін, лексика-семантикалық жағынан – бейнелі, образды, әсерлілігі жағынан – стильдік, экспрессивтік, эмоцияналдық мәнге ие болғандықтан, оқырманға, тыңдарманға ерекше әсер ететін бейнелі, образды сөздер ретінде журналистер тілінде жиі қолданатындығы мақалада нақты мысалдар негізінде дәйектелді. В статье рассматривается образная природа перифраза как художественного приема, используемого в СМИ. В казахской филологической науке этой проблеме до cих пор не уделяется должного внимания. Основная цель автора – обратить внимание на отличие перифраза от других выразительных средств и приемов художественной речи, таких, как метафора, метонимия, синекдоха, сравнение, эпитет, табу, эвфемизм, фразеологизм. В статье описаны семантические и прагматические особенности перифраза в языке газет и телевидения, даны конкретные случаи использования современными журналистами перифрастических оборотов с целью определить особую функциональную значимость и эмоционально- стилевую и информационную нагрузку этих единиц.