Қазақ тіліндегі -ып көсемшелі өткен шақ тұлғасының функционалды- семантикалық ерекшеліктері. Функционально- семантические особенности формы прошедшего времени на -ып.
30 21
Ключевые слова:
өткен шақ, -ып көсемшелі өткен шақ тұлғасы, функционалдық ерекшеліктер, семантикалық ерекшеліктер, талдау, прошедшее время, форма прошедшего времени на -ып, функциональные особенности, семантические особенности, анализ,Аннотация
Қазақ тілі өткен шақ тұлғаларының көптігімен еркешеленеді. Cонымен қатар, өткен шақ көрсеткіштерінің саны жағынан болсын, олардың мағыналарының тұрақтылығы жағынан болсын етістік шақтары ішіндегі анағұрлым орныққан, қалыптасқан шақ болып саналады. Өткен шақ етістіктің басқа шақтарынан мағыналарымен ғана ерекшеленбейді, морфологиялықкөрсеткіштері арқылы да ерекшеленеді. Осығанорай, мақалада қазақ тіліндегі -ып көсемшелі өткеншақ тұлғасының функционалды-семантикалық ерекшеліктері қарастырылады. -ып көсемшелі өткен шақ тұлғасын ретроспективті қарастыруарқылы оның даму жолы көрсетіледі. Автор -ып көсемшесінен жасалған өткен шақтың бұл түрінің қазақ тілінде өте жиі қолданылатындығын тілге тиек етеді. Сонымен қатар, мақалада аталған тұлғаны атауда тілші ғалымдар арасында бірізділік жоқтығы сөз етіледі. Формы прошедшего времени в казахском языке отличаются от других временных форм прежде всего многочисленностью и многообразием смысловых оттенков. Разнообразие терминологии для одних и тех же форм прошедшего времени наблюдается в работах многих лингвистов. Одним из самых спорных вопросов категории прошедшего времени в казахском языке является статус аналитических форм. Прошедшее время на -ып отличается от других времен не только семантикой, но и морфологическими показателями. Функционально- семантические особенности этой формы прошедшего времени лучше всего выявляются при изучении ее использования в различных ситуациях. В статье рассматриваются функционально- семантические особенности прошедшего времени в казахском языке, формирующегося при помощи аффикса -ып. Целью проведенного исследования является анализ примеров на основе художественных текстов.Библиографические ссылки
1 Қордабаев Т. Қазіргі қазақ тіліндегі етістіктердің шақ категориясы.
– Алматы, 1953. –116 б.
2 Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. – Алматы,
1981. –264 б.
3 Түймебаев Ж. Индикативные формы глагола в казахском языке.
– Алма-Ата, 1992. – 116 б.
4 Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. – Алматы, 1991. – 382 б.
5 Серғалиев М. Қазіргі қазақ әдеби тілі.– Алматы,1994. – 215 б.
6 Маманов Ы. Қазіргі қазақ тілі. Етістік.– Алматы, 1966. – 156 б.
7 Исаев С. Қазақ тілі. – Алматы, 1993. – 175 б.
8 Қазақ грамматикасы (ұжымдық еңбек).– Алматы,1999. – 783 б.
– Алматы, 1953. –116 б.
2 Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. – Алматы,
1981. –264 б.
3 Түймебаев Ж. Индикативные формы глагола в казахском языке.
– Алма-Ата, 1992. – 116 б.
4 Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. – Алматы, 1991. – 382 б.
5 Серғалиев М. Қазіргі қазақ әдеби тілі.– Алматы,1994. – 215 б.
6 Маманов Ы. Қазіргі қазақ тілі. Етістік.– Алматы, 1966. – 156 б.
7 Исаев С. Қазақ тілі. – Алматы, 1993. – 175 б.
8 Қазақ грамматикасы (ұжымдық еңбек).– Алматы,1999. – 783 б.
Загрузки
Как цитировать
Kurmanali А. А. (2015). Қазақ тіліндегі -ып көсемшелі өткен шақ тұлғасының функционалды- семантикалық ерекшеліктері. Функционально- семантические особенности формы прошедшего времени на -ып. Вестник КазНУ. Серия филологическая, 152(6). извлечено от https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/887
Выпуск
Раздел
Языкознание
