Антропоөзектік парадигмадағы когнитивтік лингвистиканың орны мен қызметі
96 75
Қазіргі когнитивтік лингвистика ғылымының негізі тіл білімінің дәстүрлі зерттеу нысандарына сүйене отырып анықталатындығы айталады. Ондағы ұғым-түсініктің базалық сипатына тілдік-танымдық тұрғыдан қорытынды жасауға болатындығы баяндалады. Когнитивтік лингвистиканың жеке ғылым ретінде танылуы үшін оның негізгі ұғымдары, өзіне тән категориялары болуы шарт екендігі қарастырылған.
Кілттік сөздер:
Когнитивтік лингвистика, парадигма, тіл білімі, теориялық бағыт, концептуалдылық, танымдық ғылым.Аннотация
Бұл мақалада антропоөзектік парадигмадағы когнитивтік лингвистика ғылымының қалыптасуы мен дамуы, ғылыми парадигмалардағы орны мен қызметі туралы баяндалады. Когнитивтік лингвистика саласындағы негізгі бағыт тіл мен адам санасын біртұтас жүйе тұрғысынан қарастыру болып табылатындығы, ол сан ғасырлық тілдік білімді адам миының жемісі ретінде бағаланып, күрделі құрылым, жүйе ретінде кешенді сипаттауға бағытталғандығы айтылады. Когнитивтік лингвистика ғылымының теориялық бағыттары, отандық, шетелдік ғалымдардың еңбектеріндегі зерттелуі жан-жақты қамтылады. Когнитивтік лингвистика ғылымының базалық ұғымдары (концепт, стереотип, фрейм, гештальд, ойбейне, сценарий, т.б.) , негізгі ұстанымдары сөз етіледі.Қазіргі когнитивтік лингвистика ғылымының негізі тіл білімінің дәстүрлі зерттеу нысандарына сүйене отырып анықталатындығы айталады. Ондағы ұғым-түсініктің базалық сипатына тілдік-танымдық тұрғыдан қорытынды жасауға болатындығы баяндалады. Когнитивтік лингвистиканың жеке ғылым ретінде танылуы үшін оның негізгі ұғымдары, өзіне тән категориялары болуы шарт екендігі қарастырылған.
Библиографиялық сілтемелер
1 1.Саткенова Ж. Антропоөзектік парадигмадағы «тілдік
тұлға» теориясының қалыптасуы мен дамуы // Новые
парадигмы в когнитивной лингвистике. – Серия
«Филологический сборник ». – Вып. 13. – 2014. – Б. 198.
2 2.Жарқынбекова Ш.К. Сопоставительная лингвоконцептология как новое перспективное
направление в современной лингвистике. Жизнь языка и язык в жизни // Сб. статей, посвящ. юбилею Э.Д. Сулейменовой. – Алматы: Қазақ университеті, 2005. – С. 475.
3 3.Қысқаша когнитивтік терминдер сөздігі. – Алматы, 2002. – Б. 160.
4 4.Манкеева Ж. Қазақ тілін зерттеудің когнитивтік
негіздері // Қазақ филологиясы: егіз негіз. – Алматы, 2010. – Б. 273-278.
5 5.Момынова Б. Қазақ тіліндегі қоғамдық саяси лексика
(әлеуметтік-бағалауыштық, сөзжасам). – Алматы, 2007. –
Б. 56.
1 1.Satkenova Zh. Antropoo’zektіk paradi’’gmadaghi’ «tіldіk tulgha» teori’’yasi’ni’ng qali’ptaswi’ men damwi’ // Novye paradigmy v kognitivnoy lingvistike. – Seriya «Filologicheskiy sbornik». – Vyp. 13. – 2014. – B. 198.
2 2.Zharқynbekova Sh.K. Sopostavitel’naya lingvokontseptologiya kak novoe perspektivnoe napravlenie v sovremennoy lingvistike. Zhizn’ yazyka i yazyk v zhizni // Sb. statey, posvyasch. yubileyu E.D. Suleymenovoy. – Almaty: Қazaқ universitetі, 2005. – S. 475.
3 3.Qi’sqasha kogni’’ti’’vtіk termi’’nder so’zdіgі. – Almati’, 2002. – B. 160.
4 4.Mankeeva J. Qazaq tіlіn zerttewdіng kogni’’ti’’vtіk negіzderі // Qazaq fi’’lologi’’yasi’: egіz negіz. – Almati’, 2010. – B. 273-278.
5 5.Momi’nova B. Qazaq tіlіndegі qoghamdi’q sayasi’’ leksi’’ka (a’lewmettіk-baghalawi’shti’q, so’zjasam). – Almati’, 2007.
– B. 56.
тұлға» теориясының қалыптасуы мен дамуы // Новые
парадигмы в когнитивной лингвистике. – Серия
«Филологический сборник ». – Вып. 13. – 2014. – Б. 198.
2 2.Жарқынбекова Ш.К. Сопоставительная лингвоконцептология как новое перспективное
направление в современной лингвистике. Жизнь языка и язык в жизни // Сб. статей, посвящ. юбилею Э.Д. Сулейменовой. – Алматы: Қазақ университеті, 2005. – С. 475.
3 3.Қысқаша когнитивтік терминдер сөздігі. – Алматы, 2002. – Б. 160.
4 4.Манкеева Ж. Қазақ тілін зерттеудің когнитивтік
негіздері // Қазақ филологиясы: егіз негіз. – Алматы, 2010. – Б. 273-278.
5 5.Момынова Б. Қазақ тіліндегі қоғамдық саяси лексика
(әлеуметтік-бағалауыштық, сөзжасам). – Алматы, 2007. –
Б. 56.
1 1.Satkenova Zh. Antropoo’zektіk paradi’’gmadaghi’ «tіldіk tulgha» teori’’yasi’ni’ng qali’ptaswi’ men damwi’ // Novye paradigmy v kognitivnoy lingvistike. – Seriya «Filologicheskiy sbornik». – Vyp. 13. – 2014. – B. 198.
2 2.Zharқynbekova Sh.K. Sopostavitel’naya lingvokontseptologiya kak novoe perspektivnoe napravlenie v sovremennoy lingvistike. Zhizn’ yazyka i yazyk v zhizni // Sb. statey, posvyasch. yubileyu E.D. Suleymenovoy. – Almaty: Қazaқ universitetі, 2005. – S. 475.
3 3.Qi’sqasha kogni’’ti’’vtіk termi’’nder so’zdіgі. – Almati’, 2002. – B. 160.
4 4.Mankeeva J. Qazaq tіlіn zerttewdіng kogni’’ti’’vtіk negіzderі // Qazaq fi’’lologi’’yasi’: egіz negіz. – Almati’, 2010. – B. 273-278.
5 5.Momi’nova B. Qazaq tіlіndegі qoghamdi’q sayasi’’ leksi’’ka (a’lewmettіk-baghalawi’shti’q, so’zjasam). – Almati’, 2007.
– B. 56.
Жүктелулер
Как цитировать
Саткенова, Ж. Б., Әлімтаева, Л. Т., & Әміров, Ә. Ж. (2016). Антропоөзектік парадигмадағы когнитивтік лингвистиканың орны мен қызметі. ҚазҰУ Хабаршысы. Филология сериясы, 153(1). вилучено із https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/1586
Шығарылым
Бөлім
Языкознание
