Шығыс Қазақстан облысы Қабырғаталдан жаңадан табылған көне түрік бітік жазулы ескерткіш туралы (алғашқы талдау)

Авторлар

  • G. К. Omarov әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
  • N. Bazylhan Р.Б. Сүлейменов атындағы Шығыстану институты
        55 26

Кілттік сөздер:

түрік, бітік жазуы, мәтін, тас, Шығыс Қазақстан, транскрипция.

Аннотация

Мақалада биылғы жылы Алтай археологиялық экспедициясының Шығыс Қазақстан облысындағы зерттеулері нәтижесінде 2012 жылы кездейсоқ жағдайда табылған тастағы көне түрік жазуының құпиясы ғалымдар тарапынан оқылып, алғашқы талдау қорытындылары баян­ далады. 8 таңба-әріптен тұратын жазу транскрипциясы: Er atïm Taγran .... š?, ал қазақшасы: Ер (батыр) атым Тағран ..... ш ?Таңба-графикалық ерекшелігі Талас ескерткіштеріне жақын. Бұл көне жәдігер Он оқ, Түргеш дәуіріне жатады,VIII-IX ғасырлармен мерзімделеді.

Библиографиялық сілтемелер

1 1.Базылхан Н. Древнетюркская битик, фоно-морфемная структура письменности и проблемы интерпретации текстов
// Тувинский институт гуманитарных исследований «письменное наследия тюрков». Международный симпозиум, посвященный
110-летию дешифровки орхоно-енисейской письменности и 100 летию выхода в свет труда Н.Ф. Катанова «Опыт
исследование урянхайского языка» 14-17 октября 2003 г. Тезисы. – Кызыл. 2003. – С. 31-35.
2 2.Кызласов И.Л. Рунические письменности Евразийских степей. – Москва: Издательская фирма «Восточная литература»
РАН, 1994. – 327 с.: илл.
3 3.Базылхан Н. Көне түрік бітіктастары мен ескерткіштері (Орхон, Енисей, Талас) // Серия «Қазақстан тарихы туралы
түркі деректемелері». – II том. – Алматы: Дайк-Пресс, 2005. – 252 +144-б жапсырма.
4 4.Базылхан Н. Древнетюркские письменные памятники Казахстана // Түркология. – №5-6 (37-38), қыркүйек-желтоқсан.
– Түркістан, 2008. – С. 117-122.
5 5.Кызласов И.Л. Прочтение рунической надписи урочища Актерек // Роль номадов в формировании культурного наследия
Казахстана. Научные чтения Н.Э. Масанова: Сб. мат-лов межд. науч. конф. – Алматы: Print-S, 2010. – С. 345-346 (544
с.+ 42 с. илл.).
6 6.Рогожинский А.Е. Новые находки памятников древнетюркской эпиграфики и монументального искусства на юге и
востоке Казахстана // Роль номадов в формировании культурного наслдеия Казахстана. Научные чтения Н.Э. Масанова: Сб.
мат-лов межд. науч. конф.– Алматы: Print-S, 2010. – 333 с. (544 с.+ 42 с илл.).
7 7.Рогожинский А.Е., Кызласов И.Л. Древнетюркская руническая надпись из урочища Тамгалы (Семиречье) // Краткие
сообщения института археологии РАН. Публикации и полевые исследования. – М. – Вып. 216. – 2004. – С. 41-46.
8 8.Базылхан Н., Железняков Б.А., Хермани Л., Жамбулатов К. Находка памятника древнетюркской письменности в
горах Кульжабасы (предварительное чтение) // V халықаралық түркология конгресі: мәдени ықпалдастық және өркениеттер
бірлігі» баяндамалар жинағы. – Түркістан: Қ.А. Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті, 2013.– С. 664-669.
9 9.Самашев З. Жетісу жартас суреттері. Баян-жүрек: Ә.Х. Марғұлан атындағы Археология институтының Астана қаласындағы
баспа тобы. – Астана, 2012. – 240 б.
10 10.Смагулов Е.А. Продолжение исследования стратиграфии древнего Саурана // Мемлекеттік «Мәдени мұра» бағдарламасы
бойынша 2008 жылғы Археологиялық зерттеулер жайлы есеп. – Алматы, 2009. – Б. 204-209.

1 1.Bazylhan N. Drevnetyurkskaya bitik, fono-morfemnaya struktura pis’mennosti i problemy interpretacii tekstov // Tuvinskij
institut gumanitarnyh issledovanij «pis’mennoe naslediya tyurkov». Mezhdunarodnyj simpozium, posvyashchennyj 110-letiyu deshifrovki
orhono-enisejskoj pis’mennosti i 100 letiyu vyhoda v svet truda N.F. Katanova «Opyt issledovanie uryanhajskogo yazyka»
14-17 oktyabrya 2003 g. Tezisy. – Kyzyl. 2003. – S. 31-35.
2 2.Kyzlasov I.L. Runicheskie pis’mennosti Evrazijskih stepej. – Moskva: Izdatel’skaya firma «Vostochnaya literatura» RAN,
1994. – 327 s.: ill.
3 3.Bazi’lhan N. Ko’ne tu’rіk bіtіktastari’ men eskertkіshterі (Orhon, Eni’’sey, Talas) // Seri’’ya «Qazaqstan tari’’hi’ twrali’
tu’rkі derektemelerі». – II tom. – Almati’: Dayk-Press, 2005. – 252 +144-b japsi’rma.
4 4.Bazylhan N. Drevnetyurkskie pis’mennye pamyatniki Kazahstana // Tүrkologiya. – №5-6 (37-38), qi’rku’yek-jeltoqsan. –
Tu’rkіstan, 2008. – S. 117-122.
5 5.Kyzlasov I.L. Prochtenie runicheskoj nadpisi urochishcha Akterek // Rol’ nomadov v formirovanii kul’turnogo naslediya
Kazahstana. Nauchnye chteniya N.EH. Masanova: Sb. mat-lov mezhd. nauch. konf. – Almaty: Print-S, 2010. – S. 345-346 (544 s.+
42 s. ill.).
6 6.Rogozhinskij A.E. Novye nahodki pamyatnikov drevnetyurkskoj ehpigrafiki i monumental’nogo iskusstva na yuge i vostoke
Kazahstana // Rol’ nomadov v formirovanii kul’turnogo nasldeiya Kazahstana. Nauchnye chteniya N.EH. Masanova: Sb. mat-lov
mezhd. nauch. konf.– Almaty: Print-S, 2010. – 333 s. (544 s.+ 42 s ill.).
7 7.Rogozhinskij A.E., Kyzlasov I.L. Drevnetyurkskaya runicheskaya nadpis’ iz urochishcha Tamgaly (Semirech’e) // Kratkie
soobshcheniya instituta arheologii RAN. Publikacii i polevye issledovaniya. – M. – Vyp. 216. – 2004. – S. 41-46.
8 8.Bazylhan N., ZHeleznyakov B.A., Hermani L., ZHambulatov K. Nahodka pamyatnika drevnetyurkskoj pis’mennosti v
gorah Kul’zhabasy (predvaritel’noe chtenie) // V hali’qarali’q tu’rkologi’’ya kongresі: ma’deni’’ i’qpaldasti’q ja’ne o’rkeni’’etter
bіrlіgі» bayandamalar ji’’naghi’. – Tu’rkіstan: Q.A. Yasawi’’ ati’ndaghi’ hali’qarali’q qazaq-tu’rіk wni’’versi’’tetі, 2013.– S. 664-
669.
9 9.Samashev Z. Jetіsw jartas swretterі. Bayan-ju’rek: A’.H. Marghulan ati’ndaghi’ Arheologi’’ya i’’nsti’’twti’ni’ng Astana
qalasi’ndaghi’ baspa tobi’. – Astana, 2012. – 240 b.
10 10.Smagulov E.A. Prodolzhenie issledovaniya stratigrafii drevnego Saurana // Memlekettіk «Ma’deni’’ mura» baghdarlamasi’
boyi’nsha 2008 ji’lghi’ Arheologi’’yali’q zerttewler jayli’ esep. – Almaty, 2009. – B. 204-209.

Жүктелулер

Как цитировать

Omarov G. К., & Bazylhan, N. (2016). Шығыс Қазақстан облысы Қабырғаталдан жаңадан табылған көне түрік бітік жазулы ескерткіш туралы (алғашқы талдау). ҚазҰУ Хабаршысы. Филология сериясы, 158(6). вилучено із https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/1681