Әзіл-сықақ парадигматикасы. Парадигматика юмора.

L. Salzhanova; G. G. Ontalapkyzy

Авторлар

L. Salzhanova Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті
G. G. Ontalapkyzy Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар және әлем тілдері университеті

26 49

Кілттік сөздер:

парадигматика, әзіл-сықақ, болмыстың концептуалды бейнесі, ділдік (менталды) контекст, Парадигматика, юмор, концептуальная картина мира, ментальный контекст, социальный феномен.

Аннотация

Ұсынылып отырған мақалада «Әзіл-cықақ» ұғымы әлеуметтік феномен ретінде қарастырылады, себебі тілдік белсенділік шеңберінде қолданылатын жалпы және толық (бүтіндей) қабылдау әдісі іс-әрекетке бағытталған. Аталмыш әдіс қазіргі неміс тілінде «handlungsorientiert» атты терминмен таныс. «Humor» парадиг- матикасын зерттеу барысында оның бар лексикалық және семантикалық деңгейін неміс халқының ділдік және когнициялық тұрғысынан көрсету мақсаты қойылды. Зерттеу барысында жалпы алғанда «Humor» семантикалық өрісінің 1300 шамасындағы тілдік элемент талданған, соның ішінде 400 (біздің ойымызша) қызықты лексикалық фразеологиялық бірлік мақалада ұсынылады. Негізгі көңіл «Lachen/ lachen» (күлу) парадигматикасындағы концептуалды және контекстуалды семаларына бөлінді, себебі «lachen» тек гипероном ретінде ғана 15 етістік-гипоном, 17 айтылу оралым және мақал-мәтелдерді қоса алғанда 28 фразеологизмді қамтиты. Осындай дәлділік тілдің байлығын көрсетеді және деректер көрсетілімдерін бұрыс беруге жол бермейді. В предлагаемой статье понятие «Юмор», т.е. «Humor», рассматривается как социальный феномен, так как применяемый в рамках языковой активности приём в общем и целом направлен на процесс-действие. Данный прием обозначается в современном немецком языке термином «handlungsorientiert». При исследовании парадигматики «Humor» преследовалась цель как можно шире и полно показать весь лексико-семантический пласт с точки зрения ментальности и когниции немецкого народа. В общей сложности анализу подвергалось около 1300 языковых элементов семантического поля «Humor», более 400 интересных (на наш взгляд) лек- сико-фразеологических единиц представлено в данной статье. Основной упор делается на различные концептуальные и контекстуальные семы «Lachen/lachen» (смеяться) парадигматики, потому что «lachen» только в качестве гиперонома охватывает 15 гипономов-глаголов, 17 выражений и 28 фразеологизмов, в том числе поговорок и пословиц. Такое уточнение демонстрирует богатство языка и не позволяет искажения данных источников.

Библиографиялық сілтемелер

1 Компьютерная лингвистика: моделирование языкового общения. В.: Новое в зарубежной лингвистике // Бас. XXIV.
Компьютерная лингвистика. – Мәскеу: «Прогресс», 1989. – Б. 5-30.
2 Gemeinsamer europaeischer Referenzrahmen fuer Sprachen: lernen, lehren, beurteilen. –Берлин-Мюньхен-Вена-Нью Йорк, 2001. -232 б.
3 Салжанова Л.Е. Словообразовательно-семантическая парадигма слов // II Халықаралық сырттай ғылыми-практикалық конференция материалдары «Инновации в науке: пути развития». – Чебоксары: НМЦ, 2012. – Б. 612.
4 Салжанова Л.Е. Особенности лексем со вторыми конституентами, называющие части тела. // Аль-Фараби атындығы ҚазҰУ-нің Жаршысы, Филология сериясы, № 7 (79), 2004. – Б. 234.
5 Layla E. Salshanova. Liguokulturelles Konzept von Koerper-Metaphern // Халықаралық ғылыми-практикалық конференция «Cultural Linguistic approach to foreign language education: Methods and technologies». – Алматы: Абылай хан атындағы ҚазХҚжәнеӘТУ, 2010. – Б. 480.
6 Duden: Das grosse Woerterbuch der deutschen Sprache in 12 Baenden. – Mannheim: Duden-Verlag, 2009. – 2338 б. немесе http://www.duden.
7 P.L. Berger. Erlösendes Lachen. Das Komische in der menschlichen Erfahrung. – Berlin: Verlag Walter de Gruyter, 1998. – Б. 40-44.