«Кішкентай адам» әдеби типін зерттеу әдістемесі (А.П. Чехов пен Лу Синь материалдары негізінде)
DOI:
https://doi.org/10.26577/EJPh2025197119Аннотация
Мақала А.П. Чехов пен Лу Синь шығармаларындағы «кішкентай адам» әдеби типін салыстырмалы талдауға арналған. Зерттеуде XIX ғасырдың соңы – XX ғасырдың басындағы орыс және қытай әдебиетіндегі осы түрдің әмбебап және ұлттық ерекшелігі айқындалған. Чеховтың әңгімелері мен Лу Синь новеллаларындағы «кішкентай адам» бейнесі барынша айқын талданады.
Екі автор үшін де бұл типтің негізгі белгілері әлеуметтік мәнсіздік, азап, жалғыздық және рухани деградация екені анықталды. Мотивтердің жиілігі екі жазушының мәтіндерінде 54%-дан 74%-ға дейін. «Кішкентай адамды» түсіндірудегі статистикалық маңызды айырмашылықтар анықталды: Чехов ішкі рефлексия мотивтеріне ерекше назар аударады (43%, Лу Синь 28% қарсы), ал қытай авторында әлеуметтік қорлау мотивтері басым (61% Чеховтың 54% қарсы). Сандық және сапалық әдістерді біріктіретін салыстырмалы талдаудың өзіндік әдісі жасалды. Жазушының әңгімелері мен новеллалары жан-жақты талдау негізінде «кішкентай адамның» негізгі белгілері, оның әр түрлі мәдени контексттегі көркемдік бейнеленуі мен эволюциясының ерекшеліктері ашылады. Салыстырмалы талдаудың ұсынылып отырған әдісі қарастырылып отырған типтің вариацияларын жүйелі түрде сипаттауға мүмкіндік береді және әдеби кейіпкерлердің типологиясы саласындағы одан әрі салыстырмалы зерттеулердің болашағын ашады.
Түйін сөздер: «кішкентай адам», А.П. Чехов, Лу Синь, орыс әдебиеті, қытай әдебиеті, салыстырмалы әдебиет, кейіпкерлер типологиясы.
