Метатекст: сущность и признаки. Метамәтін: мән және белгілер.

Авторлар

  • А. М. Akhmetbekova Казахский национальный университет имени аль-Фараби, г. Алматы
        129 138

Кілттік сөздер:

текст, метатекст, метаязык, метатекстовые признаки, дефиниция, мәтін, метамәтін, метатіл, метамәтіндік белгілер,

Аннотация

В данной статье уточняются основные понятия текста и метатекста, определяются сущность и основные признаки метатекста. Такие типы текстов, как доклад, дискуссия, монография, учебник и статья в разной степени представляют научное знание, его семантику. Достигнув определенного уровня развития, научное знание находит новые каналы коммуникативных связей в виде различных компрессированных текстов, одними из которых являются толковые терминологические словари. Метатекст является продуктом интер- претации языковой действительности, объективирующий определенные участки знания о языке. Метатекстовая функция реализуется на основе метатекстовых элементов и собственно метатекстов. Метатекстовые элементы устанавливают связи между элементами основного текста, а не дополняют его содержание. Метатексты квалифицируются как тексты, возникающие по поводу других текстов (прототекстов), в результате реакции на них. Следовательно, дефиниция в толковом терминологическом словаре является метатекстом, так как служит для того, чтобы четко, ясно и кратко определить значение термина, являющегося объектом интерпретации в исходном тексте. Метатекст – единственный подлинно научный подход к объекту, путь теоретической абстракции, научного обобщения. Мақалада негізгі мәтін, метамәтін ұғымдары қарастырылады, метамәтіннің негізгі мәні мен белгілері анықталады. Мәтіндердің баяндама, пікірталас, монография, кітап және мақала сияқты түрлері әртүрлі дәрежеде ғылыми білімді, оның семантикасын білдіреді. Дамудың белгілі бір деңгейіне жету арқылы ғылыми білім әртүрлі қысқартылған мәтіндер түрінде коммуникациялық байланыстардың жаңа түрлерін табады, солардың бірі терминологиялық түсіндірме сөздік болып табылады. Метамәтін тіл туралы білімнің белгілі бір бөлімдерін айқындайтын тіл болмысының интерпретация өнімі болып табылады. Метамәтіндік функция метамәтіндік элементтер мен жеке метамәтіндердің негізінде жүзеге асады. Метамәтіндік элементтер негізгі мәтін элементтерін байланыстырады, ал олардың мазмұнын толықтырмайды. Метамәтіндер басқа мәтіндер (бастапқы мәтіндер) негізінде пайда болатын мәтіндер ретінде қарастырылады. Сондықтан дефиниция терминологиялық түсіндірме сөздікте метатекст болып табылады, сонымен қатар бастапқы мәтіндегі интерпретация объектісі болып саналатын терминнің мағынасы айқын, түсінікті және қысқаша анықтау үшін қолданылады. Метамәтін – объектінің ғылыми тәсілдерінің бірі және теориялық абстракция мен ғылыми қоры-тындылау жолы.

Библиографиялық сілтемелер

1 Герд А.С. Прикладная лингвистика. – С.Пб.: Издательство С.-Петерб. ун-та, 2005. – 268 с.
2 Азаматова А.Х. Метаязык лингвистики: Монография. – Алматы: Қазақ университеті, 2008. – 308 с.
3 Гальперин И.Р. Текст как объект лингвистического исследования. – Изд. 5-е, стереотипное. – М.: КомКнига, 2007. –
144 с.
4 Тураева З.Я. Лингвистика текста: (Текст: структура и семантика): учеб. пособие для студентов пед. ин-тов по спец. №
2103 «Иностр. яз.». – М.: Просвещение, 1986. – 127 с.
5 Hyland K. Metadiscourse: Exploring Interaction in Writing – Bodmin: Continuum International Publishing Group, 2005. –240 p.
6 Гурочкина А.Г. Метаязык, метакоммуникация, метатекст (к объему содержания понятий) // Когнитивные исследования языка. – Вып. 5. Исследование познавательных процессов в языке. – М.: Институт языкознания РАН; Тамбов: Издательский дом ТГУ им. Г.Р. Державина, 2009. – С. 52-57.
7 Кронгауз М.А. Семантика: Учебник для студентов лингвистического факультета высших учебных заведений. – 2-е
изд., испр. и доп. – М.: Издательский центр «Академия», 2005.–352 с.
8 Иванов Н.В. Интертекст – метатекст: культура, дискурс, язык // Языковые контакты: структура, коммуникация,дискурс. – М.: Книга и бизнес, 2007. – С. 43-50.
9 Вежбицка А. Метатекст в тексте // Новое в зарубежной лингвистике. – Выпуск 8. Лингвистика текста. – М.: Прогресс,1978. – 477 с.10 http://data.ulis.vnu.edu.vn/jspui/bitstream/123456789 /2398/1/156.pdf
11 Арнольд И.В. Основы научных исследований в лингвистике: Учеб. пособие. – М.: Высш. шк., 1991. – 140 с.
12 Bussmann H. Dictionary of Language and Linguistics. – London and New York: Routledge, 2006. – 1304 с.
13 Ахманова О.С. Словарь лингвистических терминов. Издание 4-е, стереотипное. – М.: КомКнига, 2007. – 676 с.
14 Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – Алматы: «Сөздік-Словарь», 2005. – 440 б.
15 Crystal David Crystal. A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Sixth Edition. – Malden, Oxford and Victoria: Blackwell Publishing, 2008.–555p.
16 Trask R.L. A Dictionary of Grammatical Terms in Linguistics. New York: Routledge, 1993. – 335 p.

Жүктелулер

Как цитировать

Akhmetbekova А. М. (2015). Метатекст: сущность и признаки. Метамәтін: мән және белгілер. ҚазҰУ Хабаршысы. Филология сериясы, 149(3). вилучено із https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/491