Қазақ тіліндегі предикаттық, посессивтілік өрістері. Поля предикатности, поссесивности в казахском языке.

Аннотация

Мақаланың нысаны предикаттық посессивтілік категориялары және олардың функционалдық-семантикалық өрістерін белгілейтін мағыналық, құрылымдық ерекшеліктеріболып табылады. Предикат субъектімен бірлікте предикативтілік өрістер кешенінің орталығында орналасады.Предикативтілікті білдіретін модалдылық, темпоралдылық, персоналдылық осы предикат тұлғасы арқылы көрініс табады. Предикативтік категориялар предикат тұлғасы арқылы іс-қимылдың, жалпы тұтастай сөйлеуші сөзінің болмысқа қатынасын білдіреді. Қазақ тілінде предикатты бейнелеудің көптеген құралдары бар. Мақалада олар орталық және шеткері аймақтарға бөлініп талданады. Посессивтілік негізінен адамдарға, адамға қатысты әлеуметтік факторларға негізделген иелік ету қатынасын; заттар мен құбылыстар арасындағы нақты байланыстарды білдіреді. Тілдің негізгі қызметтерінің бірі әлемді қабылдап, оны меңгеру болса, әр ұлттың болмысты өзіндік игеруіне сәйкес оның тілдік ерекшелігі қалыптасады. Қазақ тілінетән сондай ерекшеліктердің бірі – түрік изафеті. Ол иелік қатынасты білдірудің негізгі тәсілі болып табылады. Мақалада осы иелік қатынасты білдірудің түрлі мағыналық және құрылымдық ерекшеліктері ашылады. Объектом данной статьи выступают грамматические категории предикатность и посессивность и их семантические, структурные признаки, оформляющие функционально– семантическое поле каждой категории. Предикат вместе с субъектом занимает центральное место в комплексе предикативных полей. Главные категории предикативности: модальность, темпоральность, персональноcть выражаемые в форме предиката, показывают отношение действия и всего высказывания к действительности с позиции говорящего. В казахском языке есть множество средств выражения предиката, создающих ядро и периферии, которые анализируются в данной статье. Посессивность выражает отношение принадлежности предметов и явлений действительности к человеку или предметам и явлениям, основанное на социальных факторах или выражающее конкретные связи между предметами и явлениями. Каждый народ характеризуется своеобразием в освоении действительности, и это выражается в языке. Одной из особенностей казахского языка является турецкий изафет, как выражение принадлежности в языке. В статье рассматриваются семантические и структурные особенности этой категории.