Музыкальный образ как предмет лингво-психологического анализа. Музыкалық образ лингвистикалық-психологиялық талдау пәні ретінде

S. S. Dzhanseitova

Авторы

S. S. Dzhanseitova Казахский национальный университет имени аль-Фараби

25 33

Ключевые слова:

репрезентатор, ремарка, композиция, композиция.

Аннотация

Прагматический анализ музыковедческих текстов, в частности партитур и клавиров, позволил определитьмузыкальное произведение как интонационно-художественную деятельность композитора, которое не есть простое отражение, а выражение и коммуникация личностного смысла автора музыкальной действительности; создать концепцию экспрессивно-речевого стиля музыкального произведения композитора с точки зрения его содержания и структуры; построить теорию и методику системного анализа экспресивно-стилистических особенностей музыкальных терминоидальных ремарок. Дан анализ музыкального образа мира композитора, где ремарки, несомненно, являются: репрезентаторами экспрессивно-речевого стиля музыки, установками исполнительской интерпретации, содержащие существенные признаки интонационно-художественных образов. В основе разработанной методики прагматического и лингвистического диагностирования личности композитора лежит признание того факта, что автор текста актуализирует, наряду с семантическим и синтаксическим аспектами, еще и прагматический, отражающий его речевую деятельность. Бұл мақалада музыкалық шығармадағы сазгер стилінің әлемдік бейнесінің тұрпаттамасын жасап, құрылымдауға мүмкіндік берген әлем бейнесінің психологиялық түсініктемесінің анализі берілген, бұндағы ремаркалар, сөзсіз, интонациялық-көркемдік бейнелердің елеулі нысандарын қамтитын әуеннің экспрессивтік-сөйлеу стилінің репрезентаторлары, орындаушылық интерпретация нұсқаулары болып табылады. Дамытылған сазгер тұлғасын прагматикалық және лингвистикалық диагноздау әдістемесінің негізінде семантикалық және синтаксистік аспектілермен бірге мәтін авторы оның сөйлеу әрекетін көрсететін прагматикалық аспектісін де көкейкесті ететіндігін мойындау жатыр. Музыкалық тәжірибеге енгізілген музыкалық терминоидтық ремаркалар ауқымы осы күнге дейін жүйелік талдау пәні болған жоқ. Музыкалық ремаркалардың мәнмәтіндік-стильдік мағынасының түсініктемесі және оларға сәйкес психологиялық, пәндік мінез-құлық, бейнелік модальдіктер ұғынуды қажет етеді. Музыкалық ремаркалардың орындаушылық ғана емес, музыкалық шығарманың бейнелік құрылымының «композициялық» сәтіне айналуы және ғылыми (термин), орындаушылық (ұйғарым), интонациялық-көркемдік (бейне) мәнге ие болуы біз үшін маңызды. Демек, ремаркалар терминоидтар болып табылады, себебі олар әлемнің көркемдік бейнесінің музыкалық- көркемдік бейнеге, содан соң ғылыми бейнеге, яғни олар қамтыған жүйелік түсініктік нышандар бейнесіне өту функциясын атқарады.

Библиографические ссылки

1 Яворский Б.Л., 1998. Чувственное восприятие образа / ГЦММК им. М.И. Глинки. – Ф. 146, инв. № 4263. – 85 С.
2 Леонтьев А.Н., 1982.Ощущения и восприятие как образы предметного мира // Познавательные процессы: Ощущения. Восприятие. – М.: Педагогика. – с. 32-50.
3 Дебюсси К., 1964. Статьи, рецензии, беседы. – М.-Л.: Музыка. – 125 С.
4 Королева Т.М.,1997. Интонация модальности в звучащей речи. – Киев; Одесса: Вища школа. –170 С.
5 Изард К.Э., 2006. Психология эмоций. / К.Э.Изард; [пер. с англ. В.Мисника]. - СПб.: Питер. – 460 С.
6 Штейн Д., 2005. Логика музыкальной композиции: музыкальный анализ. / Д.Штейн: Оксфордский университет. – 368 С.
7 Теплов Б.М., 1961. Психология музыкальных способностей.// Проблемы индивидуальных различий. – М.: Музыка. – 430 С.
8 Вилюнас В.К., 1986. Осмысленность искусства.// Искусство и эмоции. Материалы международного симпозиума – Пермь – с.67-70.