Рaй категориясының мағыналық, тұлғалық сипаты. Описание категории наклонения
48 457
Keywords:
рай тұлғасы, категория, жіктеп бөлу, қайшы көзқарастар, модальдық, реңк, наклонение, классификация, модальность, оттенок, различные мненияAbstract
Рай категориясын сипаттамасы туралы және білдіретін мағынасы мен тұлғасына қарай бөлуде жалпы түркі тілдерінде болсын, қазақ тілінде болсын әртүрлі пікірлер қалыптасқан. Ғалымдар арасында рай категориясына әртүрлі анықтамалар беріліп, оларды жіктеп бөлуде қайшы көзқарастар орын алып келді. Рай категориясын түрліше түсіну, оны модальдықпен ажыратпай қарастыру түрлі көзқарастың пайда болуына себеп болды. Осыған байланысты профессор С. Исаев рай категориясы етістіктің модальдық мәнін толық қамти алмайтынын дәлелдеп, олардың арасындағы айырмашылықтарды талдап берді. Ал рай категориясын бөлудегі бірізділіктің болмауы (олардың саны үштен он беске дейін жетеді) түркі тілдерінде рай категориясы әлі жеткілікті зерттелмегенін байқатады. Для описания категории наклонения в казахском языке, как и во всех тюркских языках, сформировались различные мнения. Известными учеными-тюркологами были даны разные определения для категории наклонения, а также были сформированы различные противоречивые взгляды. Рассмотрение данной категории, не отделяя от модальности, послужило основной причиной появления различных мнений и взглядов. В связи с чем профессором С. Исаевым было доказано, что категория наклонения не может полностью охватывать модальную суть глагола, и представлены их различия. Отсутствие единого мнения по классификации категории наклонения указывает на то, что категория наклонения в тюркских языках еще недостаточно исследована.References
1 Тіл білімі сөздігі. – Алматы: Ғылым, 1998. – 544 б.
2 Виноградов В.В. Русский язык. – М: Высшая школа, 1972. – 614 c
3 Ысқақов. Қазіргі қазақ тілі. – Алматы, 1991. – 383 б.
4 Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. - Алматы, 1981. – 207 б
5 Аханов К. Тіл біліміне кіріспе. – Алматы, 1965. – 600 б.
6 Маманов Ы. Қазіргі қазақ тілі. Етістік. – Алматы, 1966. – 155 б.
7 Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі грамматикалық ұғымдар. – Алматы, 1992.
8 А.Байтұрсынұлы . Тіл тағылымы. – Алматы, 1992. – 448 б.
9 Ильминский Н.И. Материялы к учению киргизского наречия. – Казань. – 1860. – 199 с.
10 Мелиоранский П.М. Краткая грамматика казах-киргизского языка.Ч.I. Фонетика и этимология. – СПб 1894. – 72 с. Ч.II. Синтаксис, 1897. – 92 с.
11 Дыренкова Н.А. Грамматика хакаского языка. Фонетика. Морфология. – Абакан, 1948.
12 Сауранбаев Н. Етістік. // Халық мұғалімі, 1939. №23.24.
References 1
2 Виноградов В.В. Русский язык. – М: Высшая школа, 1972. – 614 c
3 Ысқақов. Қазіргі қазақ тілі. – Алматы, 1991. – 383 б.
4 Томанов М. Қазақ тілінің тарихи грамматикасы. - Алматы, 1981. – 207 б
5 Аханов К. Тіл біліміне кіріспе. – Алматы, 1965. – 600 б.
6 Маманов Ы. Қазіргі қазақ тілі. Етістік. – Алматы, 1966. – 155 б.
7 Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі грамматикалық ұғымдар. – Алматы, 1992.
8 А.Байтұрсынұлы . Тіл тағылымы. – Алматы, 1992. – 448 б.
9 Ильминский Н.И. Материялы к учению киргизского наречия. – Казань. – 1860. – 199 с.
10 Мелиоранский П.М. Краткая грамматика казах-киргизского языка.Ч.I. Фонетика и этимология. – СПб 1894. – 72 с. Ч.II. Синтаксис, 1897. – 92 с.
11 Дыренкова Н.А. Грамматика хакаского языка. Фонетика. Морфология. – Абакан, 1948.
12 Сауранбаев Н. Етістік. // Халық мұғалімі, 1939. №23.24.
References 1
Downloads
Published
2015-10-19
How to Cite
Доскеева, Б. Ж. (2015). Рaй категориясының мағыналық, тұлғалық сипаты. Описание категории наклонения. Eurasian Journal of Philology: Science and Education, 141(1-2). Retrieved from https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/6
Issue
Section
Linguistics
