Елдік пен ерлік. Патриотизм и героизм

Аннотация

Мақалада қазақ халқының тарихи жырлары туралы сөз болады. Бұл жырлар жас ұрпақты патриоттық- отаншылдыққа тәрбиелейтін құнды мұра.Осы ретте тарихи жырлардың («Еңсегей бойлы ер Есім», «Абылай хан», «Қаракерей Қабанбай батыр», «Қанжығалы Бөгенбай батыр», «Шақшақ Жәнібек батыр», «Райымбек батыр», «Ер Жәнібек», «Олжабай батыр», «Өтеген батыр», «Исатай-Махамбет», «Досан батыр», «Сұраншы батыр», «Бекет батыр», «Кенесары-Наурызбай», «Жанқожа батыр», «Арқалық батыр», «Ер Әжібай», т.б.) негізгі идеялық мазмұны елді басқыншы жаулардан қорғап, ел мен жердің бүтіндігін сақтау болып келеді. Тарихи жырлардағы батырлар (Ер Есім, Төле би, Қабанбай, Бөгенбай, Абылай, Шақшақ Жәнібек, Райымбек, Ол- жабай, Ер Жәнібек, Барақ, Ер Әжібай, т.б.) қорқуды білмейтін, жаужүрек жандар. Жырда батырлардың жекпе-жектері мен мінген аттарына ғана мән беріліп қоймай, олардың сыртқы тұлға-бітімдеріне де назар аударып, жалпы жұртқа үлгі ете жырлаған. Сөйтіп, елдік пен ерлік туралы халық идеясын жарқырата ашқан. Батырларға портреттік сипаттама берумен бірге олардың адамгершілік қасиеттері де қаға беріс қалмаған. Осы ретте хандар да жырдың негізгі қаһармандары қатарында көрінеді. Ханның әділ болуы – елдің бағы. Елін құрап, ерін біріктіріп берекеге шақырса, бұл – ханның ақылдылығы. Ел тағдырын ойлап, әр істі ақылдасып шешу де ханға қажет әрекет. Біз сөз еткен жырлардағы хандар – ел мүддесін алғы кезекке қойған жақсы істерімен жарқырап көрінетін тұлғалар. Сондықтан олардың іс-әрекеттері мадақ етіледі, барынша шынайылықпен өрнектеледі. В статье рассматриваются исторические эпосы казахского народа. Они – бесценное наследие, воспитывающее у молодого поколения чувство патриотизма к Родине. В этой связи основная идея исторических эпосов («Храбрец Есим», «Абылай хан», «Каракерей Кабанбай батыр», «Богенбай батыр», «ШакшакЖанибек батыр», «Рай- ымбек батыр», «Храбрец Жанибек», «Олжабай батыр», «Утеген батыр», «Исатай и Махамбет», «Досан батыр», «Сураншы батыр», «Бекет батыр», «Кенесары и Наурызбай», «Жанкожа батыр», «Аркалык батыр», «Храбрец Ажибай» и т.д.) заключается в защите своего народа от врагов-захватчиков и сохранении единства. Батыры исторических эпосов (Храбрец Есим, Толе би, Кабанбай, Богенбай батыр, Абылай, Шакшак Жанибек, Райымбек, Олжабай, Храбрец Жанибек, Барак, Ажибай и т.д.) – храбрецы, не знавщие чувство страха. В эпосах рассказывается не только об их сражениях и конях, но и внешний вид батыров описывался как пример для под- ражания. Таким образов раскрывадась идея народа о патриотизме и героизме. Наряду с портретным описанием батыров, не были также упущены их человеческие качества. Ханы также выступают в качестве главных героев эпосов. Справедливый хан – счастье для народа. Если он сплочил народ, сохранив их единство, это заслуга хана. Ханы вышеупомянутых эпосов – лица, которые ставили интересы своего народа выше всего и запомнились благими поступками. Поэтому в эпосах восхлавляются и правдиво описываются их поступки.