антропоөзектік парадигмадағы когнитивтік лингвистиканың орны мен қызметі. Роль и функции когнитивной лингвистики в антропоцентрической парадигме.

Zh. Satkenova; A. Zh. Amyrov; L. T. Alimtayeva

Авторы

Zh. Satkenova Казахский национальный университет имени аль-Фараби, г. Алматы
A. Zh. Amyrov Казахский национальный университет имени аль-Фараби, г. Алматы
L. T. Alimtayeva Казахский национальный университет имени аль-Фараби, г. Алматы

87 63

Ключевые слова:

когнитивтік лингвистика, парадигма, тіл білімі, теориялық бағыт, концептуалдылық, танымдық ғылым, когнитивная лингвистика, языкознание, теоретическое направление, концептуальность, познавательная наука,

Аннотация

Бұл мақалада антропоөзектік парадигмадағы когнитивтік лингвистика ғылымының қалыптасуы мен дамуы, ғылыми парадигмалардағы орны мен қызметі туралы баяндалады. Когнитивтік лингвистика саласындағы негізгі бағыт тіл мен адам санасын біртұтас жүйе тұрғысынан қарастыру болып табылатындығы, ол сан ғасырлық тілдік білімді адам миының жемісі ретінде бағаланып, күрделі құрылым, жүйе ретінде кешенді сипаттауға бағытталғандығы айтылады. Когнитивтік лингвистика ғылымының теориялық бағыттары, отандық, шетелдік ғалымдардың еңбектеріндегі зерттелуі жан-жақты қамтылады. Когнитивтік лингвистика ғылымының базалық ұғымдары (концепт, стереотип, фрейм, гештальд, ойбейне, сценарий, т.б.) , негізгі ұстанымдары сөз етіледі. Қазіргі когнитивтік лингвистика ғылымының негізі тіл білімінің дәстүрлі зерттеу нысандарына сүйене отырып анықталатындығы айталады. Ондағы ұғым-түсініктің базалық сипатына тілдік-танымдық тұрғыдан қорытынды жасауға болатындығы баяндалады. Когнитивтік лингвистиканың жеке ғылым ретінде танылуы үшін оның негізгі ұғымдары,өзіне тән категориялары болуышарт екендігі қарастырылған. В этой статье рассматриваются формирование и развитие когнитивной лингвистики в антропоцентрической парадигме, а также роль и функции когнитивной лингвистики в научных парадигмах. Основным направлением когнитивной лингвистики является рассмотрение языка и сознания человека как единая система. В данной статье лингвистическое знание оценивается как плод работы человеческого мозга и описывается как сложная структура и система. В статье также разносторонне рассматриваются теоретические направления когнитивной лингвистики, а также их исследование в научных трудах отечественных и зарубежных учёных. Обсуждаются базовые понятия (концепт, стереотип, фрейм, гештальд, сценарий) и основные принципы когнитивной лингвистики. В статье говорится об основах современной когнитивной лингвистики и о возможности описания базовых понятий когнитивной лингвистики с позиции познания. Также рассматриваются условия становления когнитивной лингвистики как отдельная наука со своими основными понятиями и характерными категориями.

Библиографические ссылки

1 Саткенова Ж. Антропоөзектік парадигмадағы «тілдік тұлға» теориясының қалыптасуы мен дамуы // Новые парадигмы
в когнитивной лингвистике.– Серия«Филологический сборник». – Вып. 13. – 2014. – Б. 198.
2 Жаркынбекова Ш.К. Сопоставительная лингвоконцептология
как новое перспективное направление в современной лингвистике.
Жизнь языка и язык в жизни. Сб. статей, посвящ. юбилею.
Э.Д. Сулейменовой. – Алматы: Қазақ университеті, 2005. – С. 475.
3 Қысқаша когнитивтік терминдер сөздігі.– Алматы,2002. – Б. 160.
4 Манкеева Ж. Қазақ тілін зерттеудің когнитивтік негіздері// Қазақ
филологиясы:егіз негіз.– Алматы,2010. – Б. 273-278.
5 Момынова Б. Қазақ тіліндегі қоғамдық саяси лексика (әлеуметтік-
бағалауыштық, сөзжасам).– Алматы,2007. – Б. 56.