Көркем мәтіндегі денотаттық семаларды талдау ерекшелігі. Особенности анализа денотативных сем в художественном тексте

Авторлар

  • G. K. Khassanov М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті
        45 110

Кілттік сөздер:

лексикалық мағына, денотаттық мағына бөлігі, сигнификаттық компонент, денотаттық семалар, архисема, узуалды, окказионалды сема, категориалды-лексикалық сема, жекелік, топтық семалар, мәтін, айыруышы сема, өзектену, актуалдану, көркем мәтін, структурная лин

Аннотация

Тілдік семантика ғылымында лексикалық мағынаның құрылымындағы кіші мағыналық бөліктер көптеген ғалымдардың зерттеу назарында жүр. Алдымен, шетелдік және Ресей тілшілері қарастырған бұл көкейкесті мәселе соңғы кезде қазақ тіл білімінде де жүйелі зерттелу үстінде. Лексикалық семантика ғылымында лексикалық мағынаның сема деп аталатын микрокомпоненттерінің өзіндік түрленімін нақты көркем мәтіннен талдау мағынаның әртүрлі өзгерісін көрсетеді. Мақалада көркем мәтіндегі лексикалық мағынаның денотаттық семаларының ерекшеліктері семантиканы зерттеп жүрген белгілі ғалымдардың пікірлері арқылы кеңінен талданады. Структурная лингвистика, в которую входила структурная семантика, поставила цель выявить своеобразный характер структуры лексического значения слова на материале различных языков. В середине ХХ столетия в зарубежной и русской языкознании появляются несколько лингвистических школ, работающих в этом направлении. Результатом этих трудов можно назвать монографию И.А. Стернина «Лексическое значение слова в речи» (Воронеж, 1985). В казахской лингвистике представителями лингвистической семантики можно назвать труды Н.Т. Сауранбаева, Г. Мусабаева, А. Кайдари, Р. Сыздыка, М. Оразова, М.М. Копыленко, Б. Сагындыкулы т.д. В этих трудах широко исследованы теоретические вопросы лингвистической семантики, но не уделялось должного внимания практической части. В частности, выявлению различных видов денотативных сем на материале художественного текста. В связи с этим многие студенты филологической и переводческой специальности не смогли достичь того уровня, чтобы самостоятельно делать анализы художественного текста. В статье подвергаются лингвистическому анализу романы и повести известных казахских писателей, таких, как А. Кекильбаев, М. Магауин, Д. Досжанов, Д. Исабеков. интегральные и дифференциальные семы, системные и общие семы. А также показана актуализация сем, которые возникают в монологах, диалогах. Лингвистический анализ сем на материале художественного текста сопровождается мнениями и ведущих ученых лингвистической семантики.

Библиографиялық сілтемелер

1 Стернин И.А. Лексическое значение слова в речи. – Воронеж, 1985.
2 Плотников Б.М. Основы семасиологии. – Минск, 1984.
3 Гак В.Г. К проблеме семантической синтагматики. – М., 1971-1972.
4 Кузнецова Э.В. Лексикология русского языка. – Свердловск, 1989.
5 Новиков Л.А. Семантика русского языка. – М.: Высшая школа, 1982.
6 Шмелев Д.Н. Проблемы семантического анализа лексики. – М., Наука, 1973.

Жүктелулер

Как цитировать

Khassanov, G. K. (2015). Көркем мәтіндегі денотаттық семаларды талдау ерекшелігі. Особенности анализа денотативных сем в художественном тексте. ҚазҰУ Хабаршысы. Филология сериясы, 144(4). вилучено із https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/335