Ж.Жабаев поэмасындағы Сұраншы батырдың бейнесі және тарихи контекст

Аннотация

Қазақстанның тарихи тұлғаларының ішінде Сұраншы батыр мен би лайықты орын алады. Өз заманының ең атақты әскери қолбасшыларының, дипломаттары мен саяси актерлерінің бірі ретінде 19 ғасырдың екінші-үшінші ширегінде Сұраншы батырға ғылыми-тарихи зерттеулер тұрғысынан табиғи назар аударылды. Әйтсе де, ақын Ж.Жабаевтың «Сұраншы-батыр» поэмасында сомдаған батырдың көркем бейнесі де одан кем емес қызығушылық тудырады. Бұл мақалада Сұраншы батыр бейнесін тарихи материалмен салыстыру тұрғысында зерделеу, сонымен қатар жырда баяндалған оқиғаларды ғылыми деректермен расталған өзекті тарихи құбылыстармен салыстыру қарастырылған. Ақынның төңкеріске дейінгі репертуарындағы шығарма ретінде филологиялық тұрғыдан да, тарихи тұрғыдан да пәнаралық қызығушылық тудыратын ақын өлеңі. Ұзақ ғұмыр кешкен Ж.Жабаев өмірінің алғашқы онжылдықтарында батырдың замандасы болғаны сол кезең туралы ықтимал дерек көзі ретінде жырды талдауды қажет етеді.

Ғылыми қауымның ғылыми қызығушылығын, сондай-ақ өнер қайраткерлері мен азаматтық қоғам тарапынан Қазақстан тарихы бойынша материалдарға әдеби-көркем қызығушылық пен сұраныстың артып келе жатқанын ескере отырып, бұл мақала өзекті болып көрінеді және кіріспе бөлігі болып табылады. Бұл мақала 19 ғасырдың орта-екінші жартысындағы белгілі тұлғалардың өмірі мен шығармашылығын зерттеуге арналған кейінгі зерттеу жұмыстарының кіріспе бөлігі болып табылады.