Participant-internal possibility modality and its coding in Kazakh.Модальность внутренней возможности и пути выражения на казахском языке.Ішкі мүмкіндік модальділігі және оның қазақ тілінде зерделенуі.
38 27
Кілттік сөздер:
модальность, модальность внутренней возможности, аналитический формант, деепричастие, способность, функционально- семантическое поле, время, залог, модальділік, ішкі мүмкіндік модальділігі, аналитикалық формант, көсемше, қабілеттілік, шақ, етіс,Аннотация
В статье рассматривается одна из субкатегорий модальности – модальность внутренней возможности и ее выражение на казахском языке с помощью аналитической формы – А ал. Несмотря на то, что категорию модальности начали изучать со времен Аристотеля, до сих пор не существует единого мнения относительно ее определения, ее субкатегорий и средств выражения в языке. В результате исследования модальность внутренней возможности определяется как одна из субкатегорий модальности, которая выражает способность субъекта пропозиции. В казахском языке модальность внутренней возможности в основном выражается аналитическими формантами, в особенности -A ал. Кроме того, в статье описывается, что -A ал выражает все семантические свойства модальности внутренней возможности, такие, как врожденные / приобретенные и ментальные /физические. Поэтому -A ал составляет ядро функционально- семантического поля данной категории. В статье также раскрываются отношения -А ал при выражении модальности внутренней возможности с другими языковыми категориями, такими, как залог, время и аспект. Мақала модальділік категориясының бір субкатегориясы – ішкі мүмкіндік модальділігінің қазақ тілінде зерделенуін қарастырады. Модальділік категориясы Аристотель жұмыстарынан бастап зерттелуіне қарамастан, қазіргі таңда тіл білімінде аталған категория, оның семантикалық құрылымы және тілде берілу жолдары нақты зерделенбеген. Зерттеу барысында ішкі мүмкіндік модальділігі сөйлем субъектісінің қабілетін білдіретін модальділіктің бір убъкатегориясы ретінде анықталып, семантикалық құрылымдары туа біткен / жүре біткен, физикалық / ментальды ішкі мүмкіндік болып нақтыланды. Ішкі мүмкіндік модальділігі отандық тіл білімінде мүмкіндік модальділігінің семантикалық құрылымы ретінде түсініліпкеледі. Алайда зерттеу барысында аталған категориялардың әртүрлі аспектілерді қамтып, бір категория ретінде қарастырыла алмайтындығы анықталды.Қазақ тілінде ішкі мүмкіндік модальділігі аналитикалық форманттар арқылы беріледі. Оның ішінде – А ал аналитикалық форманты аталған модальділікті барынша жан-жақты толық беретін формант болып, функционалды- семантикалық өрістің негізін құрайды. Сонымен қатар, мақалада – А ал аналитикалық формантының модальділікті беруде басқа да тілдік категориялармен қатынасы қарастырылады.Библиографиялық сілтемелер
1 Van Der Auwera J., Plungian V.A. Modality’s semantic map // Linguistic Typology. – 1998. – № 2. – P. 79–124.
2 Bybee J., Fleischman S. Modality in Grammar and discourse. – Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins publishing company,
1995. – 575 p.
3 Bybee J., R. Perkins and W. Pagliuca. The evolution of grammar: Tense, aspect and modality in the languages of the world. –Chicago: University of Chicago Press, 1994. – 420 p.
4 Palmer F.R. Modality and the English modals. – 2 Edition. – London: Logman, 1990. –256 p.
5 Palmer F.R. Mood and modality. – 3 Edition. – Cambridge: Cambridge University Press, 2001. – 236 p.
6 Howard C. The good English Guide. – Kent: Mackeys Ltd, 1993. – 97 p.
7 Erdal M.A. Grammar of Old Tukic. – Netherlands: Brill NV, 2004. – 583 p.
8 Oralbaeva N. Qazaq tilindegi etistiktiƞ analitikalïq formanttarïnïƞ qurïlïsï men maġïnasï. – Almaty: Ġïlïm baspasï, 1979. –195 p.
9 Clauson G. An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. – Oxford: Clarendon Press, 1972. – 1040 p.
10 Schönig C. (Un)Möglichkeitsformen in den sogenannten Altaischen Sprachen // Materialia Turcica. – 1987. – № 13. – P. 1–28.
11 Rentzsch J. Modality in the Baburnama // Turkic languages. – 2011. – № 15. – P. 82–83.
2 Bybee J., Fleischman S. Modality in Grammar and discourse. – Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins publishing company,
1995. – 575 p.
3 Bybee J., R. Perkins and W. Pagliuca. The evolution of grammar: Tense, aspect and modality in the languages of the world. –Chicago: University of Chicago Press, 1994. – 420 p.
4 Palmer F.R. Modality and the English modals. – 2 Edition. – London: Logman, 1990. –256 p.
5 Palmer F.R. Mood and modality. – 3 Edition. – Cambridge: Cambridge University Press, 2001. – 236 p.
6 Howard C. The good English Guide. – Kent: Mackeys Ltd, 1993. – 97 p.
7 Erdal M.A. Grammar of Old Tukic. – Netherlands: Brill NV, 2004. – 583 p.
8 Oralbaeva N. Qazaq tilindegi etistiktiƞ analitikalïq formanttarïnïƞ qurïlïsï men maġïnasï. – Almaty: Ġïlïm baspasï, 1979. –195 p.
9 Clauson G. An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. – Oxford: Clarendon Press, 1972. – 1040 p.
10 Schönig C. (Un)Möglichkeitsformen in den sogenannten Altaischen Sprachen // Materialia Turcica. – 1987. – № 13. – P. 1–28.
11 Rentzsch J. Modality in the Baburnama // Turkic languages. – 2011. – № 15. – P. 82–83.
Жүктелулер
Как цитировать
Yeshniyaz, G. S. (2015). Participant-internal possibility modality and its coding in Kazakh.Модальность внутренней возможности и пути выражения на казахском языке.Ішкі мүмкіндік модальділігі және оның қазақ тілінде зерделенуі. ҚазҰУ Хабаршысы. Филология сериясы, 150(4-5). вилучено із https://philart.kaznu.kz/index.php/1-FIL/article/view/724
Шығарылым
Бөлім
Молодые авторы
